Thursday, November 21, 2024
Homeఓపన్ పేజ్Musi river development: మూసీ పునర్జీవనం, ఎస్టీపీలు కాదు.. ఈటీపీలు కావాలి

Musi river development: మూసీ పునర్జీవనం, ఎస్టీపీలు కాదు.. ఈటీపీలు కావాలి

సీవ­రేజ్‌ ట్రీట్మెంట్‌ ప్లాట్‌ (ఎస్టీపీ)

- Advertisement -

దీనినే వ్యర్థ జల శుద్ధి కేంద్రం అని­కూడా అంటారు. గృహ, వాణిజ్య ఇత­రత్రా వచ్చే (పారి­శ్రా­మిక కాకుండా) వచ్చే వ్యర్థ జలా­లను ఈ ప్లాంట్‌ శుద్ధి చేస్తుంది. ఇలా శుద్ధి అయిన వ్యర్థ జలా­లను తిరిగి వాడ­కం­లోకి కూడా తీసు­కునిరావచ్చు. కాక­పోతే ఇలా శుద్ధి జరి­గిన నీటి వాడకం కేవలం మొక్కల పెంప­కా­నికి, లేదా టాయ్‌లెట్ల ఫ్లషింగ్‌కు ఈ నీటిని పునః­వి­ని­యో­గి­స్తుం­టారు. ఈ పద్ధతి గేటెడ్‌ కమ్యూ­ని­టీల్లో కని­పి­స్తుంది. బయో­కె­మి­కల్‌ ఆక్సి­జన్‌ డిమాండ్‌(బీఓడీ) తో పాటు అన్ని విష­తు­ల్యా­లను తగ్గి­స్తుంది.

ఎఫ్లూ­యెంట్‌ ట్రీట్మెంట్‌ ప్లాంట్‌ (ఈటిపి)

ఈటీ­పీలు అంటే వ్యర్థ రసా­యన జలాల శుద్ధి కర్మా­గారం. ఇది రసా­యన వ్యర్థా­లతో పాటు మున్సి­పల్‌ వ్యర్థ జలా­లలో విలీ­న­మైన ఇత­రత్రా రసా­యన వ్యర్థా­జలాలను శుద్ధి­చే­య­గలదు. రసా­యన శుద్ధి ప్రక్రి­యలో భాగంగా కెమి­కల్‌ ఆక్సి­జన్‌ డిమాండ్‌, బయో­లా­జి­కల్‌ ఆక్సి­జన్‌ డిమాండ్‌ స్థాయి­లను తగ్గి­స్తుంది. రసా­యన వ్యర్థ జలా­ల్లోని టోటల్‌ డిజాల్వ్డ్‍ సాల్వెంట్‌ను అంటే ఉప్పును తగ్గి­స్తుంది. విడు­ద­లైన వ్యర్థ జలా­లను పున­ర్వి­ని­యో­గా­నికి కూడా ఉప­యో­గిం­చ­వచ్చు.

మూసీ­లోకి ఏం చేరు­తోంది?

మూసీ నది­లోకి పలు ప్రాంతాల్లో నేరుగా గృహ, వాణిజ్య, ఆసు­ప­త్రుల వ్యర్థ జలాలు చేరు­తు­న్నాయి. అలాగే రసా­యన వ్యర్థ జలాలు వచ్చి చేరు­తు­న్నాయి. పటాన్‌చెరు పారి­శ్రా­మిక వాడ, జీడి­మెట్ల పారి­శ్రా­మిక వాడల రెండు ఈటీ­పీల ద్వారా అంబ­ర్‌పేట్‌ ఎస్టీపీ కేంద్రా­నికి వ్యర్థ రసా­యన జలాలు వచ్చి చేరు­తు­న్నాయి. దీనికి తోడు అక్ర­మంగా డంప్‌ చేస్తున్న వ్యర్థ జలాలు, హుసేన్‌ సాగర్‌ నుంచి వ్యర్థ జలాలు మూసీలో చేరు­తు­న్నాయి. మొత్తంగా ‘కాక్‌టైల్‌ ఆఫ్‌ కెమి­కల్‌ వాటర్‌’ వచ్చి చేరు­తుంది.

ప్రభుత్వం ప్రతి­ష్టా­త్మ­కంగా చేప­డు­తున్న మూసీ నది ప్రక్షా­ళన నమూ­నాపై అభ్యం­త­రాలు వ్యక్తం అవు­తు­న్నాయి. మూసీ ప్రక్షా­ళన కోసం నదీ తీరం, చుట్టు­ప­క్కల చెరు­వు­లపై నిర్మించ తల­పె­ట్టిన ఎస్టీపీ (సీవేజ్‌ ట్రీట్మెంట్‌ ప్లాంట్‌)లతో ఎలాంటి ప్రయో­జనం లేదనీ, వాటి స్థానంలో ఈటీపీ (ఎప్లూ­యెంట్‌ ట్రీట్మెంట్‌ ప్లాంట్‌)లు ఏర్పాటు చేయా­లని పర్యా­వ­ర­ణ­వే­త్తలు, మూసీ పరి­ర­క్షణ ఉద్య­మ­కా­రులు కోరు­తు­న్నారు. కేవలం గృహ వ్యర్థా­లను మాత్రమే శుద్ధి చేసే ఎస్టీ­పీ­లతో పెద్దగా ప్రయో­జనం లేదం­టు­న్నారు. ప్రమా­ద­క­ర­మైన రసా­య­నాలు, యాంటి­బ­యా­టిక్స్‍ ఆన­వాళ్లు ఉన్న మూసీ, పరి­సర చెరు­ వు­లను శుభ్రం చేయా­లంటే ఈటీ­పీలు అవ­స­ర­మం­టు­న్నారు. లేదా ఆయా చెరు­వుల్లో ఎలాంటి వ్యర్ధాలు ఉన్నాయో అధ్య­యనం చేసి ఎక్కడ ఎస్టీపీ ఉండాలో, ఎక్కడ ఈటీపీ పెట్టాలో నిర్ణ­యిం­చడం మంచి­దని చెబు­తు­న్నారు. ఎస్టీ­పీలు మాత్రమే ఏర్పాటు చేస్తే ప్రభు త్వం ఆశిం­చిన ప్రయో­జనం నెర­వే­ర­దని చెబు­తు­న్నారు.

ఎందుకు ఈటీ పీలు?
జీహె­చ్‌­ఎంసీ పరి­ధిలో ప్రస్తుతం 25 వరకు ఎస్టీ­పీలు ఉన్నాయి. పటా­న్‌చెరు ప్రాంతంలో పారి­శ్రా­మిక వ్యర్థ­జ­లాలు శుద్ధి చేసేం­దుకు ఈటీపీ ఉంది. పారి­శ్రా­మిక వ్యర్ధా­లను ఈటీ­పీలు మాత్రమే శుద్ధి చేయ­గ­లు­గు­తాయి. ప్యాక్ట­రీల నుంచి వచ్చే వ్యర్థాల్లో ప్రమా­ద­క­ర­మైన రసా­య­నాలు ఉంటాయి. వీటిని నాలాలు, చెరు­వులు, బహి­రంగ ప్రదే­శాల్లో పార­వేస్తే జనా­నికి తీవ్ర­మైన నష్టం జరు­గు­తుంది. తాగు నీటి వన­రు­లన్నీ కాలుష్య కాసా­రా­లుగా మారు­తాయి. భూమి­లోకి ఈ వ్యర్థాలు ఇంకి భూగర్భ జలాలు కూడా విష­తు­ల్యంగా మారు­తాయి. సిటీ శివా­రులు, పారి­శ్రా­మిక ప్రాంతా­ల్లోని అనేక చెరు­వు­లకు ఇదే గతి పట్టింది. దీన్ని దృష్టిలో పెట్టు­కొని పర్యా­వ­ర­ణ­వే­త్తలు, స్థానిక ప్రజల ఆందో­ళ­నల ఫలి­తంగా పటాన్‌చెరులో ఈటీపీ ఏర్పాటు చేసి అన్ని ఫ్యాక్ట­రీల వ్యర్థా­లను అక్కడి పంపే ఏర్పాటు చేశారు. అయితే ఇది పూర్తి సామ­ర్థ్యంతో పని చేయడం లేద­న్నది గమ­నార్హం. పరి­శ్ర­మల యజ­మా­నులు కూడా ఉత్పత్తి అయిన వ్యర్థా­లను ఈటీ­పీకి పంప­కుండా నాలాలు, చెరు­వుల్లో వదు­లు­తున్న సంగతి తరచూ బయ­ట­ప­డు­తూనే ఉంది. ఈ వ్యర్థా­ల­తో­పాటు ఇళ్లలో విని­యో­గించే కొన్ని రసా­య­నాలు వాడ­కుండా పార­వేసే మందుల కార­ణంగా కూడా చెరు­వులు, భూగర్భ జలాల్లో ప్రమా­ద­కర రసా­య­నాలు చేరు­తు­న్నాయి. చెరు­వులు, నాలాల ద్వారా ఆ నీరు మూసీ­లోకి చేరు­తోంది.
మూసీ నీటిలో సూపర్‌ బగ్‌
మూసీపై దేశ వి­దేశీ సంస్థలు, వర్సి­టీలు, రీసె­ర్చర్లు అనేక పరి­శో­ధ­నలు చేశారు. మూసీ నది ఎంత ప్రమాద­క­రంగా మారిందో చెప్పారు. ఆ నీటిలో ఎలాంటి విష­పూ­రిత పదా­ర్థాలు ఉన్నాయో నిరూ­పిం­చారు. స్వీడన్‌కు చెందిన ఒక ఆర్గ­నై­జే­షన్‌ భారత్‌ శాస్త్ర­వే­త్త­లతో కలిసి చేసిన స్టడీలో ప్రపంచంలోనే అత్యంత కలు­షి­త­మైన నదుల్లో మూసీ ఒక­టని తేలింది. 140 దేశా­ల్లోని 250 నదు­లపై చేసిన సడ్డీలో మూసీ 22వ స్థానంలో నిలి­చింది. ఫార్మా­స్యూ­టి­కల్‌ పొల్యూ­షన్‌ ఇన్‌ వరల్డ్‍ రివర్స్‍ పేరిట చేసిన స్టడీ వివ­రాలు ది ప్రొసీ­డింగ్స్‍ ఆఫ్‌ నేష­నల్‌ ఆకా­డమీ ఆఫ్‌ సైన్సెస్ అనే జర్నల్లో ప్రచు­రి­త­మైంది. ఆస్ట్రే­లి­యాకు చెందిన కామ­న్వెల్త్‍ సైంటి­ఫిక్‌ అండ్‌ ఇండ­స్ట్రి­యల్‌ రీసెర్చ్‍ ఆర్గ­నై­జే­షన్‌ (సీఎ­స్­ఐ­ఆర్వో), హైద­రా­బాద్‌లోని ఐఐ­సీ­టీతో కలిసి చేసిన మరో స్టడీలో మూసీ జలాల్లో యాంటి బయా­టిక్‌ ఆన­వాళ్లు ఉన్నట్లు తేల్చింది. అంతే­కాదు వీటి వల్ల ఆ నీటిలో యాంటిబ­యా­టిక్‌ రెసి­స్టెన్స్‍ బ్యాక్టీ­రియా తయా­ర­వు­తోం­దనీ, దీన్నే సూపర్‌ బగ్‌ అంటా­రని చెప్పింది. ఉస్మా­నియా, సెంట్రల్‌ యూని­వ­ర్సి­టీ­తో­పాటు వివిధ సంస్థలు కూడా మూసీపై పరి­శో­ధ­నలు నిర్వ­హించి ఆ జలాల్లో ప్రమా­ద­క­ర­మైన ఖని­జాలు ఉన్నట్లు చెప్పాయి. సీసీ­ఎంబీ చేసిన మరో పరి­శో­ధ­నలో సిటీ­లోని చాలా చెరు­వుల్లో యాంటి­బ­యా­టిక్స్‍ ఆన­వాళ్లు ఉన్నా­యనీ, దాంతో చుట్టు­ప­క్కల భూగర్భ జలా­ల్లోకి కూడా అవి చేరా­యని చెప్పింది. ఈ చెరు­వు­ల్లోని నీరు మూసీ­లోకి చేరడం ద్వారా ఆ నీళ్లు కూడా కలు­షి­త­మ­వు­తు­న్నా­యని చెప్పింది. కెన­డాకు చెందిన ఒక కంపెనీ ఛేం జింగ్‌ మార్కెట్స్‍ అనే రిపో­ర్టులో మూసీ నదిలో తీసు­కున్న శాంపి­ళ్లలో నీటిలో ఉండా­ల్సిన మోతా­దు­కన్నా వేల రేట్ల అధిక మొత్తంలో యాం టిబ­యా­టిక్స్‍ ఆన­వాళ్లు ఉన్నా­యని చెప్పింది. 34 ప్రాంతా­ల్లోని శాంపి­ళ్లలో 16 చోట్ల సూపర్‌ బగ్‌ ఆన­వా­ళ్లు­న్నా­యని పేర్కొంది. మూసీ జలా­ల్లోని సిప్లో­ఫ్లా­క్సా­సిన్‌ అనే యాంటి­బ­యా­టిక్‌ డ్రగ్‌ మోతా­దుతో 14 వేల మందికి చికిత్స అందిం­చ­వ­చ్చని చెప్పింది. దేశం­లోని కలు­షిత నదుల్లో మూసీ నది ఆరో స్థాన­మని కేంద్ర కాలుష్య నియం­త్రణ మండలి చెప్పింది. మూసీ తీరాన పండించే కూర­గా­యలు, ఆకు­కూ­రలు, చేపలు తిన­కూ­డ­దని రీసె­ర్చర్లు తేల్చారు. చివ­రకు మూసీ గడ్డి తిని, ఆ నీళ్లు తాగే బర్రెల పాలు కూడా మంచివి కావని తేల్చారు.
మూసీ­లోకి ఈ వ్యర్థాలు ఎలా చేరాయి?
మూసీ నది మురికి గురించి హైద­రా­బాద్‌కు వచ్చిన ప్రతి ఒక్క­రికి తెలుసు, హైద­రా­బాద్‌ నగరం ఊపి­రి­పో­సు­కో­వ­డా­నికి కార­ణ­మైన మూసీ నది ఇపుడు మురికి కాలు­వగా మారడం విషా­ద­క­ర­మైన వాస్తవం. దశా­బ్దాల నిర్ల­క్ష్యా­నికి ఇది నిలు­వెత్తు నిద­ర్శనం. నానా­టికి విస్త­రి­స్తున్న నగ­రంతో పాటే మూసీలో మురికి కూడా పేరు­కు­పో­యింది. ఇళ్లలో నుంచి వచ్చే డ్రైనేజీ, ఘన వ్యర్థాలు, చెత్తా­చె­దారం, పరి­శ్ర­మల నుంచి వెలు­వడే విష రసా­య­నాలు ఇలా అన్ని రకాల వ్యర్థా­లను ఇందులో వేసి వది­లిం­చు­కో­వడం అల­వా­టై­పో­యింది. నాలాల ద్వారా గృహ, పారి­శ్రా­మిక వ్యర్థాలు మూసీ­లోకే చేరు­తాయి. హైద­రా­బాద్‌, శివా­రు­ల్లోని కలు­షిత చెరు­వుల నీరు మూసీ నది­లోనే కలు­స్తాయి. హుస్సే­న్‌సా­గర్‌ నీళ్లు కూడా మూసీ నదికి చేరు­తాయి. ఫలి­తంగా మూసీ కాలుష్యం ప్రమాద స్థాయికి చేరింది.
ఎస్టీ­పీలు ఉన్నా ప్రయో­జనం శూన్యం
మూసీ నది­లోకి వదిలే నీటిని శుద్ధి చేసేం­దుకు ఇపుడు పాతిక ఎస్టీ­పీలు ఉన్నాయి. అయితే ఇందులో చాలా వరకు పని చేయడం లేదు. పటా­న్‌చెరు ఈటీపీ నుంచి వచ్చే వ్యర్థ జలా­లను ఒక భూగర్భ ట్రంక్‌ లైన్‌ ద్వారా అంబర్‌పేట ఎస్టీ­పీకి చేర్చు­తారు. అంబర్‌పేట ఎస్టీపీ ఇన్పుట్‌, అవు­ట్‌పుట్‌ నీటిని పరి­శీ­లిస్తే రెండిం­ట్లోనూ ప్రమా­ద­క­ర­మైన రసా­య­నాలు ఉన్నట్లు తేలింది. దీంతో ఈటీపీ పని తీరుపై పరి­శో­ధ­కులు అను­మానం వ్యక్తం చేశారు. ఈటీపీ పరి­స్థితే ఇలా ఉంటే ఎస్టీ­పీలు పారి­శ్రా­మిక వ్యర్థా­లను ట్రీట్‌ చేయ­లే­వ­న్నది స్పష్ట­మ­వు­తోంది.
రేవంత్‌ సర్కార్‌ మూసీ రివర్‌ ఫ్రంట్‌ డెవ­ల­ప్మెంట్‌ ప్రాజె­క్టును ప్రతి­ష్టా­త్మ­కంగా తీసు­కొని నదిని శుద్ధి చేసేం­దుకు డీపీ­ఆర్లు తయా­రు­చేసే పనిలో పడింది. ఇందులో భాగంగా మూసీ తీరం, ఓఆ­ర్‌­ఆర్‌ లోపల ఉండే చెరు­వు­లపై 63 ఎస్టీ­పీలు నిర్మిం­చా­లని కన్స­ల్టెంట్ల నుంచి సూచ­నలు అందు­కుంది. జీహె­చ్‌­ఎంసీ పరి­ధిలో 31 ఎస్టీ­పీలు, మిగి­లి­నవి శివారు (ఓఆ­ర్‌­ఆర్‌ లోపల) చెరు­వుల వద్ద నిర్మి­స్తారు. మూసీని లండ­న్లోని థేమ్స్‍ నదిలా తీర్చి­ది­ద్దు­తా­మని సీఎం రేవంత్‌ చెప్పారు. అయితే ఎస్టీ­పీల నిర్మాణం వల్ల నీరు శుద్ధి కాదనీ, విష రసా­య­నాలు అట్లాగే ఉండి­పో­తా­యని పర్యా­వ­ర­ణ­వే­త్తలు చెబు­తు­న్నారు. ఎస్టీ­పీ­లకు బదులు ఆయా చెరు­వుల్లో ఉండే కలు­షి­తా­లను బట్టి అవ­స­ర­మైన చోట ఈటీ­పీలు ఏర్పాటు చేయా­లని చెబు­తు­న్నారు.
ఫార్మాస్యూటికల్‌ వ్యర్థాలు..
సిటలో ప్రామ్‌, సిట్రిజిన్‌, కార్బమజిఫైన్‌, అటెనోలాల్‌, డిస్వెన్లాప్లాకైన్‌, ఫెక్సోఫెనడిన్‌, గాబపెంటిన్‌, లిడోకెయిన్‌, మెట్ఫార్మిన్‌, నాప్రోక్సిన్‌, సిటాగ్లిఫ్టిన్‌, టెమజిపమ్‌, ట్రైమె ప్రిమ్‌, వెన్లాఫాక్సిన్‌ (ఇవి డిప్రెషన్‌, పెయిన్‌, డయబెటిక్‌, బీపీ, ఆస్తమా సమస్యలకు వాడే మందులు)

మూసీలోని పరిమితికి మించి కనిపించిన భార లోహాలు..
లెడ్‌, కాడ్మియం, క్రోమియం, జింక్‌, కోబాల్ట్‍, కాపర్‌, నికెల్‌
మూసీలోని యాంటీ బయాటిక్స్‍ ఇవే..
సిప్రొఫ్లోక్సాసిన్‌, లోమెఫ్లోక్సాసిన్‌, అఫ్లోక్సిసిన్‌, నార్లోక్సాసిన్‌, ఎన్రోఫ్లోక్సాసిన్‌, పీప్లాక్సాసిన్‌
ఎస్టీ­పీలు అన్ని రకాల వ్యర్థాల్ని శుద్ధి చేయ­లేవు
సిటీ, శివారు చెరు­వు­లన్నీ కలు­షి­తమై ఉన్నాయి. వాటిని శుద్ది చేయా­లంటే ముందు అందులో ఎలాంటి విష పదా­ర్థాలు ఉన్నాయో అధ్య­యనం చేయాలి. ఎస్టీ­పీలు అన్ని రకాల వ్యర్థాల్ని శుద్ధి చేయ­లేవు. పరి­శ్ర­మల వ్యర్థా­లను శుద్ధి చేయా­లంటే ఈటీ­పీలు కావాలి. ఈటీ­పీ­లను కూడా వ్యర్థా­ల్లోని రసా­య­నా­లను బట్టి నిర్మిం­చాలి. ఇపు­డున్న ఎస్టీ­పీలు ఎన్ని పని చేస్తు­న్నాయో తెలి­యదు. కొన్ని చెరు­వు­లో­పలే నిర్మిం­చారు. ఇది కరెక్టు పద్దతి కాదు. ఎస్టీపీ కానీ, ఈటీపీ కాని నిర్మించే ముందు ప్రజల్ని అందులో భాగ­స్వా­ముల్ని చేయాలి. నిపు­ణు­లతో చర్చిం­చాలి. కన్స­ల్టె­న్సీలు ఇచ్చిన ప్రతి­పా­ద­న­లతో ముందుకు వెళ్తే ఎలాంటి ప్రయో­జనం ఉండదు.

డాక్టర్‌ బాబూ­రావు, రిటైర్డ్‍ సైంటిస్ట్‍, ఐఐ­సీటీ


పాలు, కల్లు, చేపలు, కూర­గా­యలు ఏవీ పనికి రావు
మూసీ తీర­ప్రాం­తంలో బతికే లక్ష­లాది మంది జనం ఎన్నో ఇబ్బం­దులు పడు­తు­న్నారు. మూసీ నీళ్లు ఎందుకు పనికి రాకుండా పోయాయి. పరి­శ్ర­మల వ్యర్థాల్ని దొంగ చాటుగా ట్యాంక­ర్లలో తెచ్చి మూసీలో పోస్తు­న్నారు. ఆ నీళ్లు వ్యవ­సా­యా­నికి పనికి రావు. పండిన కూర­గా­యలు, ఆకు కూరల్ని ఎవరూ కొనటం లేదు. పాలు తాగడం లేదు. మూసీ తీరంలో ఉన్న చెట్ల కల్లు పనికి రాకుండా పోయింది. ఎన్నో సార్లు చేపలు చని­పో­తు­న్నాయి. ఒక­వేళ చేపలు పడితే ఆ కూర మధ్యా­హ్న­నికే వాసన వచ్చి పాడై­పో­తోంది. అన్ని రకాల వృత్తులు ధ్వంసం అయ్యాయి. ఇపుడు మూసీని శుద్ధి చేస్త­మని అంటు­న్నరు. గతంలో ఇట్లా ఎన్నో­సార్లు చెప్పారు. ఏం ప్రయో­జనం కలు­గ­లేదు. ఇపుడు ఎస్టీ­పీలు ఉన్నా నీళ్లు మాత్రం అట్లనే ఉండి­పో­యాయి.

  • పిట్టల అశోక్‌, కన్వీ­నర్‌, మత్స­కా­రుల ఐక్య­వే­దిక
    ఈటీ­పీలే కావాలి
    దశా­బ్దాల నిర్ల­క్ష్యా­నికి మూసీ నిలు­వెత్తు నిద­ర్శనం. ఒక­ప్పుడు తాగు నీటి వన­రుగా ఉన్న ఈ నదికి ఇలాంటి గతి పట్టడం బాధ అని­పి­స్తోంది. మూసీ తీరంలో లక్ష­లాది మంది బతు­కు­తు­న్నారు. దానిపై ఆధా­ర­పడి జీవించే వాళ్లు కొంద­రైతే, ఆ పరి­వా­హక ప్రాంతాల్లో వివిధ రకా­లైన పనులు చేసు­కునే వాళ్లు ఇంకొం­దరు. వీళ్లంతా మూసీ కాలు­ష్యా­నికి ప్రత్య­క్షం­గానో, పరో­క్షం­గానో ఇబ్బంది పడు­తు­న్నారు. ఈ ప్రభుత్వం మూసీని పక్షా­ళన చేస్తం, డెవ­లప్‌ చేస్తం అంటు­న్నది. అయితే మూసీ శుద్ధి కోసం ఎస్టీ­పీ­లను ఏర్పాటు చేస్తే ఎట్లాంటి ప్రయో­జనం లేదు. ఈటీ­పీలే ఉండాలి. అపుడే ఆ నీళ్లు బాగు­ప­డ­తాయి.
    సుద­ర్శన్‌ రెడ్డి, కంటె­స్టెడ్‌ ఎమ్మెల్యే, మేడ్చల్‌
  • పి.శశికాంత్‌ రెడ్డి (తెలుగుప్రభ స్టేట్‌ బ్యూరోచీఫ్‌)
సంబంధిత వార్తలు | RELATED ARTICLES
spot_img

Latest News