సమాజంలో వ్యక్తుల మధ్య సంబంధాలలో న్యాయమైన భావనపై దృష్టి సారించే రాజకీయ తాత్విక సిద్ధాంతాన్ని సూచిస్తుంది, ఇది సమాజంలో వ్యక్తుల మధ్య సంబంధాలలో న్యాయమైన భావన సంపద, అవకాశాలు సామాజిక అధికారాలకు సమాన ప్రాప్తిపై దృష్టి పెడుతుంది. సామాజిక న్యాయం – సమతుల్యతను కలిగి ఉన్న వ్యక్తులు సామాజిక న్యాయం అనేది రాజకీయ, తాత్విక సిద్ధాంతాన్ని సూచిస్తుంది, ఇది సమాజంలోని వ్యక్తుల మధ్య సంబంధాలలో న్యాయమైన భావన, సమాజంలో సంపద, అవకాశాలు, సామాజిక హక్కులకు సమాన ప్రాప్యతపై దృష్టి పెడుతుంది.!
19వ శతాబ్దంలో సామాజిక న్యాయం అనే భావన మొట్టమొదట ఉద్భవించింది, ఎందుకంటే సంపద సామాజిక హోదాలో విస్తృత అసమానతలు యుగం యొక్క సామాజిక నిర్మాణం ద్వారా శాశ్వతంగా ఉన్నాయి. సామాజిక న్యాయం యొక్క ఐదు ప్రధాన సూత్రాలలో వనరులు, సమానత్వం, భాగస్వామ్యం, వైవిధ్యం ,మానవ హక్కులు ఉన్నాయి.
సామాజిక న్యాయం చరిత్ర, పరిణామం
19 వ శతాబ్దంలో పారిశ్రామిక విప్లవం సమయంలో సామాజిక న్యాయం అనే భావన మొదటిసారిగా ఉద్భవించింది, ఆ సమయంలో ధనవంతులు, పేదల మధ్య విస్తా రమైన అసమానత కారణంగా మరింత సమానత్వ సమాజాలను ప్రోత్సహించడానికి, కొన్ని అట్టడుగు వర్గాల దోపిడీని తగ్గించడానికి ప్రయత్నాలు జరిగాయి. యూరోపియన్‌ సామాజిక వర్గ నిర్మాణం ఫలితంగా ఆ సమయంలో ప్రబలంగా ఉన్న అసమానత, ఆర్థిక దుస్థితి యొక్క తీవ్ర స్థాయిల కారణంగా సామాజిక న్యాయం ప్రారంభంలో మూలధనం, ఆస్తి, సంపద పంపిణీ వంటి సమస్యలపై దృష్టి సారించింది.
నేడు, సామాజిక న్యాయం అనేది మానవ హక్కులపై బలమైన ప్రాధాన్యతనిస్తూ, చారిత్రాత్మకంగా సమాజంలో వివక్షను ఎదుర్కొన్న వెనుకబడిన, అట్టడుగు వర్గాలకు చెందిన వారి జీవితాలను మెరుగుపరిచే దిశగా మారింది. ఈ సమూహాలలో చాలా వరకు లింగం, వయస్సు, సంపద, జాతి, వారసత్వం, సామాజిక హోదా, మతం మరియు ఇతర అంశాల ఆధారంగా వివక్షకు గురయ్యాయి. సామాజిక న్యాయం తరచుగా ఆదాయం, ఉద్యోగాలు మరియు విద్య మద్దతు మరియు అవకాశాలను అందించడం ద్వారా కొన్ని నిరుపేద వర్గాలకు సంపదను పునః పంపిణీ చేసే ప్రయత్నాలకు దారి తీస్తుంది. సామాజిక న్యాయం, ప్రభుత్వం, ఈ రోజు ప్రపంచంలో సామాజిక న్యాయంపై విస్తృతంగా ఉన్న ప్రాధాన్యతను కార్యకర్తలు, న్యాయవాదులు గణనీయంగా ప్రభావితం చేస్తున్నప్పటికీ, సామాజిక న్యాయ విధానాల వాస్తవ అమలు తరచుగా ప్రభుత్వం, లాభాపేక్ష లేని సంస్థలు, ఫౌండేషన్‌లు లేదా బ్యూరోక్రసీలోని ఏజెన్సీల వంటి నిర్వాహకులకు వదిలి వేయబడుతుంది. సామాజిక న్యాయ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి ప్రజా విధానాలను రూపొందించడానికి ఇటు వంటి సంస్థలు బాధ్యత వహిస్తాయి మరియు ఫలితంగా, ఆనాటి ప్రభుత్వం మరియు నిర్వాహకులు రూపొందించిన విధానాలలో సామాజిక న్యాయం ఎంతవరకు పాత్ర పోషిస్తుందో రాజకీయ అంశాలు ప్రభావితం చేస్తాయి.
సంపద, ఆదాయ పునఃపంపిణీ, ప్రభుత్వ రాయితీలు, ఉపాధిలో రక్షిత చట్టపరమైన హోదా మరియు జరిమానాలు, పన్నుల ద్వారా లేదా చారిత్రాత్మకంగా ప్రక్షాళనల ద్వారా కూడా ప్రత్యేక సమూహాలపై వివక్షను చట్టబద్ధం చేయడం ద్వారా సామాజిక న్యాయ కార్యక్రమాలు అనేక రకాల ప్రభుత్వ కార్యక్రమాల ద్వారా కొనసాగించబడతాయి. సాంఘిక న్యాయ కార్యక్రమాలు సాధారణంగా సోషలిస్ట్‌ మరియు కమ్యూనిస్ట్‌ దేశాలలో కనిపిస్తాయి, అవి వాటిని వారి ఆర్థిక విధానాలలో, అలాగే ప్రజాస్వామ్యాలలోని వామపక్ష-వొంపు రాజకీయ పార్టీల ప్లాట్‌ఫారమ్‌ లలో ఏకీకృతం చేస్తాయి. సామాజిక న్యాయం యొక్క ఐదు సూత్రాలు భావనను బాగా అర్థం చేసుకోవడానికి సామాజిక న్యాయం యొక్క ఐదు ప్రధాన సూత్రాలు ఉన్నాయి. అవి వనరులు, ఈక్విటీ, భాగస్వామ్యం, వైవిధ్యం మరియు మానవ హక్కులకు ప్రాప్యత.
వనరులకు ప్రాప్యత: వనరులను పొందడం అనేది సామాజిక న్యాయం యొక్క ముఖ్యమైన సూత్రం మరియు ప్రతి ఒక్కరికి జీవితంలో సమాన ప్రారంభాన్ని అందించడానికి వివిధ సామాజిక ఆర్థిక సమూహాలు సమాన ప్రాప్తిని పొందే పరిధిని సూచిస్తుంది. అనేక సమాజాలు తమ పౌరులకు ఆరోగ్య సంరక్షణ , ఆహారం, ఆశ్రయం, విద్య, వినోద అవకాశాలు వంటి అనేక వనరులు సేవలను అందిస్తాయి. అయినప్పటికీ, అటువంటి సేవలకు అస మాన ప్రాప్యత తరచుగా ఉంటుంది.
ఉదాహరణకు, ఉన్నత ఉన్నత – మధ్యతరగతి వర్గా లకు చెందిన సంపన్న కుటుంబాలకు చెందిన వ్యక్తులు తరచుగా మంచి పాఠశాలలకు హాజరయ్యేందుకు , పోస్ట్‌-సెకండరీ విద్యను పొందేందుకు మెరుగైన స్థోమత కలిగి ఉంటారు, ఇది భవిష్యత్తులో అధిక ఆదాయంతో ఉద్యోగాలు పొందే అవకాశం ఎక్కువగా ఉంటుంది. దీనికి విరుద్ధంగా, దిగువ తరగతులకు చెందిన వారు తక్కువ అవకాశాలను ఎదుర్కొంటున్నారు. ఇది, భవిష్యత్‌ తరాలకు విద్యకు ప్రాప్యతను పరిమితం చేస్తుంది ప్రతికూలతలను ఎదుర్కొనే చక్రాన్ని కొనసాగిస్తుంది.
ఈక్విటీ: ఈక్విటీ అనేది వ్యక్తులకు వారి అవసరాలకు సారూప్య ఫలితాల వైపు వెళ్లడానికి సామాజిక ఆర్థిక స్థితికి నిర్దిష్టమైన సాధనాలను ఎలా అందించబడుతుందో సూచిస్తుంది. ఇది సమానత్వంతో విభేదిస్తుంది, ఇక్కడ ప్రతి ఒక్కరూ ఒకే ఫలితం వైపు వెళ్లడానికి ఒకే సాధనాలను అందిస్తారు. అందుకని, తరచుగా, కొంతమంది వ్యక్తులు, సమూహాల యొక్క అధునాతన అవసరాల కారణంగా సమానమైన విషయాలు సమానంగా ఉండవు. సామాజిక న్యాయం, ఈక్విటీ సమస్యలను పరిష్కరించడంతోపాటు, దైహిక అడ్డంకులను అధిగమించడానికి మద్దతునిచ్చే ముం దస్తు విధానాలను కలిగి ఉండవచ్చు.
పాల్గొనడం: భాగస్వామ్యం అనేది సమాజంలోని ప్రతి ఒక్కరికి వారి అభిప్రాయాలు మరియు ఆందోళనలను మౌఖికంగా చెప్పడానికి మరియు వారి జీవనోపాధి మరియు జీవన ప్రమాణాలను ప్రభావితం చేసే ఏదైనా నిర్ణ యం తీసుకోవడంలో పాత్రను ఎలా అందించబడుతుందో సూచిస్తుంది. ఒక చిన్న సమూహం పెద్ద సమూహం కోసం నిర్ణయాలు తీసుకున్నప్పుడు సామాజిక అన్యాయం సంభవిస్తుంది, అయితే కొందరు వ్యక్తులు తమ అభిప్రాయాలను వినిపించలేరు.
వైవిధ్యం: వైవిధ్యాన్ని అర్థం చేసుకోవడం, సాంస్కృతిక భేదాల విలువను గుర్తించడం చాలా ముఖ్యం ఎందుకంటే విధాన నిర్ణేతలు తరచుగా విభిన్న సామాజిక సమూహాల మధ్య ఉన్న తేడాలను పరిగణనలోకి తీసుకునే విధానాలను రూపొందించడంలో మెరుగ్గా ఉంటారు. కొన్ని సమూహాలు సమాజంలో మరిన్ని అడ్డంకులను ఎదుర్కొంటున్నాయని గుర్తించడం చాలా ముఖ్యం, మరియు అస మానతలను పరిగణనలోకి తీసుకోవడం ద్వారా, విధాన నిర్ణేతలు, పౌర సేవకులు అట్టడుగు లేదా వెనుకబడిన సమూహాలకు అవకాశాలను విస్తరించడానికి బలమైన స్థితిలో ఉంటారు. జాతి, లింగం, జాతి, లింగం, వయస్సు, ఇతర లక్షణాలు వంటి అంశాల ఆధారంగా ఉపాధిలో వివక్ష అనేది సమాజంలో స్థిరమైన సమస్యలు, వివక్షతతో కూడిన పద్ధతులను వ్యతిరేకించే విధానాలను అమలు చేయడం వైవిధ్యాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకునే ఒక మార్గం.
మానవ హక్కులు: మానవ హక్కులు సామాజిక న్యాయం యొక్క అత్యంత ముఖ్యమైన సూత్రాలలో ఒకటి మరియు భావన యొక్క పునాది భాగం. మానవ హక్కులు, సామాజిక న్యాయం ఖచ్చితంగా పరస్పరం సంబంధం కలిగి ఉంటాయి, ఒకటి లేకుండా మరొకటి ఉనికిలో ఉండటం అసాధ్యం.
వ్యక్తుల పౌర, ఆర్థిక, రాజకీయ, సాంస్కృతిక, చట్ట పరమైన హక్కులను గౌరవించే సమాజాలకు మానవ హక్కులు ప్రాథమికమైనవి, ప్రభుత్వాలు, సంస్థలు, వ్యక్తులు ఈ హక్కులను సమర్థించడంలో విఫలమైతే బాధ్యత వహించాలి. వారు అనేక సమాజాలలో చాలా ముఖ్య మైనవి, అంతర్జాతీయ క్రిమినల్‌ కోర్ట్‌ , యునైటె్‌డ నేషన్స్‌ హ్యూమన్‌ రైట్స్‌ కౌన్సిల్‌ వంటి సంస్థల ద్వారా అంతర్జా తీయంగా గుర్తింపు పొందారు .
19వ శతాబ్దపు ఇటాలియన్‌ జాతీయవాద ఉద్యమం, ఇటలీ ఏకీకరణ గురించి చర్చల సమయంలో వ్రాసాడు. తపరెల్లి యొక్క సామాజిక న్యాయం యొక్క సంస్కరణ కేవలం సామాజిక వ్యవహారాలకు న్యాయం యొక్క అనువర్తనం మరియు సహజ వేదాంతశాస్త్రం, మతం ఆధారంగా నైతికత యొక్క భావన ఆధారంగా ప్రజలు సరైనది చేయాలని భావించారు, దాని చరిత్రలో చాలా వరకు సామాజిక న్యాయం అనేది మతపరమైన భావన. సామాజిక న్యాయం యొక్క అన్ని భావాలు మతాన్ని నొక్కిచెప్పలేదు. పారిశ్రామిక విప్లవం యొక్క సామాజిక ప్రభావంతో, ఈ పదం పెరిగింది. తరువాతి సిద్ధాంతకర్తలు సామాజిక న్యాయంపై దృష్టి సారించారు, సమాజంలోని వ్యక్తులు ఉమ్మడి ప్రయోజనం కోసం పనిచేయడానికి ఒక నైతిక బాధ్యత; అత్యంత ప్రసిద్ధ ఉదాహరణ క్రింద చర్చించబడింది. చారిత్రాత్మకంగా వివాదాస్పదమైన ఈ పదం 20వ శతాబ్దం చివరి నుండి మరింత ప్రాచుర్యం పొందింది. కొంతమంది పండితులు మార్గరెట్‌ థాచర్‌ , రోనాల్డ్‌ రీగన్‌ పరిపాలనల యొక్క నయా ఉదారవాద విధానాలను ఈ మార్పుకు సాధ్యమైన కారణంగా చూపారు.
ఈ పదబంధం లుయిగి టాపరెల్లికి ఆపాదించబడినప్పటికీ, సామాజిక న్యాయం పాత భావనలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. టపరెల్లి కాథలిక్‌ వేదాంతి థామస్‌ అక్వినాస్‌ (మాసిడోనియన్‌ తత్వవేత్త అరిస్టాటిల్‌ యొక్క పనిపై ఆధారపడ్డాడు) యొక్క పనిపై ఎక్కువగా ఆధారపడ్డాడు. సామాజిక న్యాయం యొక్క అత్యంత ప్రభావవంతమైన అన్వేషణలలో ఒకటి 20వ శతాబ్దపు అమెరికన్‌ తత్వవేత్త జాన్‌ రాల్స్‌ నుండి వచ్చింది. ఎ థియరీ ఆఫ్‌ జస్టిస్‌ (1971)లో, అతను సామాజిక న్యాయం యొక్క సిద్ధాంతంగా లేబుల్‌ చేసాడు, రాల్స్‌ ‘న్యాయాన్ని న్యాయంగా’ గురించి తన దృష్టిని వివరించాడు.రాల్స్‌ కోసం, సమాజంలోని సామాజిక వస్తువుల యొక్క న్యాయమైన కేటాయింపు కోసం నియమాలను అలాగే సమాజంలో అనుమతించగల అసమానత స్థాయిలను ప్రజలు పరిగణించాలని దీని అర్థం. రాల్స్‌ ప్రముఖంగా ‘అజ్ఞానం యొక్క ముసుగు’ అనే భావనను ఉపయోగించారు, సమాజాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి రాల్స్‌ ఉపయోగించాలని భావించిన ఏ సమాజంలోనైనా ఒకరు ఎక్కడ ముగుస్తుంది అనే అజ్ఞానం యొక్క నెపం, అలాగే ‘తేడా యొక్క సూత్రం‘ సామాజిక ఆర్థిక అసమానతలు మొత్తం సమాజానికి ప్రయోజనం చేకూర్చినట్లయితే వాటిని ఆమోదించవచ్చు.
సరసత యొక్క ప్రాథమిక అంశం కీలకమైనది, ప్రత్యేకించి సామాజిక వనరులను యాక్సెస్‌ చేయడంలో, కొన్నిసార్లు ‘సామాజిక వస్తువులు‘ అని పిలుస్తారు. ఇది వియుక్తంగా అనిపించినప్పటికీ, సామాజిక వస్తువులు ఎలా పంపిణీ చేయబడుతున్నాయి అనేది చాలా ప్రభావం చూపుతుంది. ముఖ్యముగా, ఫలితాల యొక్క ‘సామాజిక నిర్ణాయకాలు‘ వ్యవస్థ న్యాయమైనదా కాదా అనేదానికి కేంద్రంగా పరిగణించబడుతుంది.
ప్రజారోగ్యంలో, ఉదాహరణకు, పుట్టిన ప్రదేశం ఒక వ్యక్తికి ఎలాంటి ఆరోగ్య సంరక్షణ ఎంపికలను మార్చగలదు, ఆ వ్యక్తి ఎంతకాలం జీవించగలడు. దీని కోసం, ఆరోగ్య సంరక్షణలో సామాజిక న్యాయ న్యాయవాదులు చారిత్రక లేదా ఆర్థిక కారణాల వల్ల వారు ఎదుర్కొనే వనరుల అసమర్థత ఉన్నప్పటికీ ప్రజలు ఆరోగ్యంగా ఉండే సంభావ్యతను విస్తరించడంపై దృష్టి పెట్టవచ్చు. సామాజిక న్యాయం యొక్క ప్రధాన సూత్రాలు సామాజిక న్యాయానికి ఒకే నిర్వచనం లేనప్పటికీ, చాలా విధానాలు చేర్చడం మరియు న్యాయబద్ధత యొక్క విస్తృత లక్ష్యాలను పంచుకుంటాయి. ఆ లక్ష్యాలను సాధించడానికి, వారు న్యాయమైన సమాజం కోసం నైతిక సూత్రాల సమితిని ఏర్పాటు చేస్తారు. సామాజిక వస్తువులకు సమాన ప్రాప్తి అనేది సామాజిక న్యాయం యొక్క అత్యంత ప్రాథమిక సూత్రాలలో ఒకటి. సమాజంలోని వనరులు అందరికీ సమానంగా అందుబాటులో ఉండాలని ఇది సూచిస్తుంది. ఉదాహరణకు, అనేకమంది సామాజిక న్యాయ సిద్ధాంతకర్తలు విద్య, ఆరోగ్య సంరక్షణ, ఉపాధి అవకాశాలకు సమానమైన ప్రాప్యతను కలిగి ఉండాలని నమ్ముతారు. ప్రతి ఒక్కరూ ఈ వనరులకు ప్రాప్యత కలిగి ఉండేలా చూసుకోవడం ద్వారా ప్రభుత్వ ఉద్యోగులు ఈ సూత్రాన్ని సమర్థించగలరు. ఈక్విటీ అనేది గతంలో ఏవైనా అన్యాయాలు లేదా వ్యవస్థాగత వివక్ష ఉన్నప్పటికీ, ప్రజలు విజయం సాధించడానికి అదే అవకాశాలను కలిగి ఉండాలనే సూత్రం. నిరుపేద సంఘాలు లేదా వ్యక్తుల నిర్దిష్ట అవసరాలను పరిష్కరించే విధంగా వనరులు పంపిణీ చేయబడతాయని దీని అర్థం. వైవిధ్యం అనేది ప్రభుత్వం మరియు వ్యాపార నాయకులు వారు సేవ చేసే కమ్యూనిటీలకు విస్తృతంగా ప్రాతినిధ్యం వహించాలనే సూత్రం. అంటే అధికార స్థానాల్లో మహిళలు, రంగులు ఉన్న వ్యక్తులు ఉండటమే కాకుండా ప్రభుత్వ సంస్థల్లో మైనారిటీ వర్గాలకు సమానంగా ప్రాతినిధ్యం కల్పించాలి. విధాన స్థాయిలో, ఈ సూత్రం వివక్ష లేదా బహుళ భాషలలో వనరులను అందించడంపై నిషేధాలను కలిగి ఉంటుంది. భాగస్వామ్యత అనేది సమా జంలోని ప్రతి ఒక్కరికీ ముఖ్యమైన నిర్ణయాలు తీసుకో వడంలో స్వరం ఉండాలి. అనేక సమాజాలలో, ప్రజా విధానాలు వారు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న సంఘాలను సంప్రదించకుండా, శక్తివంతమైన వ్యక్తుల యొక్క చిన్న సమూహంచే సెట్‌ చేయబడతాయి. ఇది కమ్యూనిటీలో ఎక్కువ భాగాన్ని మినహాయించడం వల్ల అనాలోచిత ప్రభావాన్ని కలిగి ఉండవచ్చు.
- డాక్టర్‌. రక్కిరెడ్డి ఆదిరెడ్డి
కాకతీయ విశ్వవిద్యాలయం