Supreme Court’s Key Observations : హైకోర్టులు రెవెన్యూ విభాగానికి సంరక్షకులు కావని సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది. బొంబాయి హైకోర్టు ఇచ్చిన ఒక తీర్పుపై స్టే విధిస్తూ సుప్రీంకోర్టు ఈ వ్యాఖ్యలు చేసింది. ₹256.45 కోట్ల మొత్తాన్ని ఒక సంస్థకు తిరిగి చెల్లించాలని ట్రిబ్యునల్ ఇచ్చిన ఆదేశాలపై బొంబాయి హైకోర్టు స్టే విధించడాన్ని సవాలు చేస్తూ దాఖలైన పిటిషన్‌ను విచారించిన సందర్భంగా సుప్రీంకోర్టు ఈ కీలక వ్యాఖ్యలు చేసింది.
కేసు నేపథ్యం: ముంబైలోని సీఈఎస్‌టీఏటీ (కస్టమ్స్, ఎక్సైజ్ అండ్ సర్వీస్ ట్యాక్స్ అప్పిలేట్ ట్రిబ్యునల్) జనవరి 2025లో ఒక సంస్థకు రూ. 256.45 కోట్లు తిరిగి చెల్లించాలని ఆదేశాలు జారీ చేసింది. అయితే, ఈ ఆదేశాలను సవాలు చేస్తూ, బేలాపూర్ కమిషనరేట్‌కు చెందిన సీజీఎస్‌టీ (CGST) మరియు సెంట్రల్ ఎక్సైజ్ కమిషనర్ బొంబాయి హైకోర్టులో అప్పీల్ దాఖలు చేశారు.
ఒకవైపు డిస్పోజ్.. మరోవైపు స్టే! సుప్రీంకోర్టు ఆగ్రహం : బొంబాయి హైకోర్టు తీర్పులో కనిపించిన ఒక అంశంపై సుప్రీంకోర్టు తీవ్ర అభ్యంతరం వ్యక్తం చేసింది. రెవెన్యూ విభాగం దాఖలు చేసిన అప్పీల్, అలాగే విట్ పిటిషన్ “నొక్కి చెప్పబడలేదు” (అంటే వాటిని కొనసాగించడానికి ఆసక్తి చూపలేదు) అని పేర్కొంటూ హైకోర్టు వాటిని డిస్పోజ్ చేసింది. సాధారణంగా, ఒక పిటిషన్ డిస్పోజ్ చేయబడితే, దానిపై ఎలాంటి తదుపరి ఆదేశాలు ఉండవు.
అయితే, బొంబాయి హైకోర్టు ఇక్కడే విరుద్ధమైన ఆదేశం ఇచ్చింది. పిటిషన్లను డిస్పోజ్ చేస్తూనే, సీఈఎస్‌టీఏటీ (CESTAT) ఒక సంస్థకు డబ్బు తిరిగి చెల్లించాలని ఇచ్చిన ఆదేశాలపై ఎనిమిది వారాల పాటు స్టే విధించింది. ఒక కేసును ముందుకు తీసుకెళ్లడం లేదని చెప్పి డిస్పోజ్ చేస్తూనే, దానిలోని ఒక ముఖ్యమైన అంశంపై స్టే విధించడంపైనే సుప్రీంకోర్టు తీవ్ర అభ్యంతరం వ్యక్తం చేసింది. ఇది హైకోర్టు ఇచ్చిన తీర్పులో స్పష్టమైన లోపంగా సుప్రీంకోర్టు భావించింది.
సుప్రీంకోర్టు కీలక ఆదేశాలు: హైకోర్టు అధికారాలపై స్పష్టత : జస్టిస్‌లు ఉజ్జల్ భుయాన్, మన్మోహన్‌ల ధర్మాసనం ఈ కేసును విచారించింది. హైకోర్టు తీర్పులో ఉన్న లోపాలను సుప్రీంకోర్టు స్పష్టంగా ఎత్తి చూపింది. “ప్రాథమికంగా చూస్తే, అప్పీల్ విచారణకు అర్హమైనది (మెయింటైనబుల్) కాదని హైకోర్టు స్వయంగా చెప్పిన తర్వాత కూడా, స్టే ఉత్తర్వులు ఇవ్వకూడదు” అని ధర్మాసనం వ్యాఖ్యానించింది.
ఇంకా, “హైకోర్టులు రెవెన్యూ విభాగానికి సంరక్షకులు కావు” అని సుప్రీంకోర్టు ఘాటుగా స్పష్టం చేసింది. జూన్ 20న జారీ చేసిన తమ ఉత్తర్వులలో, “అప్పీల్ విచారణకు అనర్హమని, విట్ పిటిషన్, అప్పీల్ వాదనలు వినిపించడానికి ఆసక్తి చూపట్లేదని నమోదు చేసిన తర్వాత కూడా హైకోర్టు స్టే ఉత్తర్వులు జారీ చేయకూడదు” అని ధర్మాసనం తేల్చి చెప్పింది.
తక్షణ చర్యలు: సుప్రీంకోర్టు జూన్ 12, 2025 నాటి బొంబాయి హైకోర్టు ఉత్తర్వులపై స్టే విధించింది. అంటే, తాత్కాలికంగా ఆ ఆదేశాలు అమలులో ఉండవు. సుప్రీంకోర్టు రెవెన్యూ విభాగానికి నోటీసు జారీ చేసింది. ఆరు వారాల్లోగా ఈ కేసుపై తమ స్పందన తెలియజేయాలని కోరింది.
తదుపరి విచారణ జూలై 2కి వాయిదా: రెవెన్యూకు సుప్రీంకోర్టులో మరో అవకాశం : ఈ కేసులో తదుపరి విచారణను జూలై 2వ తేదీకి సుప్రీంకోర్టు వాయిదా వేసింది. అయితే, ఈ మధ్యలో రెవెన్యూ విభాగానికి సుప్రీంకోర్టు ఒక ముఖ్యమైన అవకాశాన్ని కల్పించింది. సెంట్రల్ ఎక్సైజ్ చట్టం, 1944లోని సెక్షన్ 35ఎల్ కింద, వారు ఇంకా అప్పీల్ దాఖలు చేయకపోయి ఉంటే, నేరుగా సుప్రీంకోర్టులోనే అప్పీల్ చేసుకోవచ్చని ధర్మాసనం స్పష్టం చేసింది. ఈ అప్పీల్ దాఖలు చేస్తే, అది దాని అర్హతలు (మెరిట్స్) లేదా పరిమితుల (లిమిటేషన్) ఆధారంగా విచారించబడుతుందని సుప్రీంకోర్టు పేర్కొంది.