Lucknow bone carving art : జంతువుల ఎముకలతో కళాఖండాలా? వినడానికి ఆశ్చర్యంగా ఉన్నా, ఉత్తర ప్రదేశ్‌లోని లఖ్‌నవూ కళాకారులు ఈ అద్భుతాన్ని సుసాధ్యం చేస్తున్నారు. 250 ఏళ్ల నాటి ఈ ప్రాచీన హస్తకళకు జీవం పోస్తూ, ఒంటె, గేదె ఎముకలతో కళ్లు చెదిరే కళాఖండాలను సృష్టిస్తున్నారు. స్టాండింగ్ ల్యాంప్‌ల నుంచి నగల పెట్టెల వరకు, చెస్ బోర్డుల నుంచి షోపీస్‌ల వరకు.. వారి చేతిలో రూపుదిద్దుకుంటున్న ఈ ఉత్పత్తులకు దేశవిదేశాల్లో విపరీతమైన గిరాకీ ఉంది. అసలు ఈ కళ ఎలా పుట్టింది? ఈ కళాఖండాలను ఎలా తయారుచేస్తారు?
మొఘలుల కాలం నాటి కళ : ఈ హస్తకళ మొఘలుల కాలంలో, నవాబుల ప్రోత్సాహంతో ఉద్భవించిందని చెబుతారు. తొలుత ఏనుగు దంతాలతో కళాఖండాలను తయారు చేసేవారు. అయితే, 1980లో వన్యప్రాణి సంరక్షణ చట్టం అమల్లోకి రావడంతో, ఏనుగు దంతాల వాడకాన్ని నిషేధించారు. అప్పటి నుంచి, కళాకారులు సహజంగా చనిపోయిన లేదా కబేళాల నుంచి సేకరించిన ఒంటె, గేదె ఎముకలతో ఈ కళను కొనసాగిస్తున్నారు.
తయారీ అంత సులభం కాదు : ఈ కళకు అపారమైన ఓర్పు, నేర్పు, సున్నితత్వం అవసరం.
ఎముకలను శుభ్రపరిచి, వాటిని కావలసిన ఆకారంలోకి మలుస్తారు. ఆ తర్వాత, సుత్తి, ఉలి వంటి చిన్న చిన్న పనిముట్లతో, అత్యంత నిదానంగా, జాగ్రత్తగా వాటిపై నగిషీలు చెక్కుతారు.
ఒక్కోసారి ఒక చిన్న వస్తువు తయారీకే రోజుల సమయం పడితే, 5 అడుగుల స్టాండింగ్ ల్యాంప్ వంటి పెద్ద కళాఖండానికి నెలల తరబడి శ్రమించాల్సి ఉంటుంది.
“ఈ పని 250 ఏళ్లుగా కొనసాగుతోంది. ఒక కళాఖండాన్ని రూపొందించడానికి దాదాపు ఒక నెల పడుతుంది. ఈ ఉత్పత్తులకు అమెరికా, దుబాయ్, సౌదీ అరేబియాలో మంచి డిమాండ్ ఉంది.”
– జలాలుద్దీన్, కళాకారుడు, లఖ్‌నవూ
ధర తెలిస్తే షాకే : ఈ కళాఖండాల ధర రూ.100 నుంచి మొదలై, ఏకంగా రూ.2 లక్షల వరకు పలుకుతోంది. చెవిపోగులు అత్యంత చౌకైనవి కాగా, 5 అడుగుల స్టాండింగ్ ల్యాంప్ అత్యంత ఖరీదైనది.
ప్రభుత్వ చేయూత కరువు : ఇంతటి ఘన చరిత్ర ఉన్న కళకు, ప్రభుత్వ ప్రోత్సాహం మాత్రం కొరవడిందని కళాకారులు ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. “మేం జంతువులను చంపి ఎముకలు తీస్తామని చాలామంది అపోహ పడుతున్నారు. అది నిజం కాదు. ప్రభుత్వ చేయూత లభిస్తే, ఈ కళను మరింత మందికి నేర్పి, భావితరాలకు అందించగలం,” అని జలాలుద్దీన్ కుమారుడు అకీల్ అక్తర్ తెలిపారు.
సోషల్ మీడియా, ఆన్‌లైన్ ఆర్డర్ల పుణ్యమా అని, ఈ కళకు ఇప్పుడు కొత్త గుర్తింపు లభిస్తోంది. కళాకారులు దువ్వెనలు, పెర్ఫ్యూమ్ బాటిళ్లు, గోడ ఫ్రేమ్‌లు వంటి ఆధునిక ఉత్పత్తులను కూడా తయారు చేస్తూ, ఈ ప్రాచీన కళను సజీవంగా ఉంచుతున్నారు.
