India imports: దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయంపై భారతదేశానికి తగినంత పట్టు ఉందా?

సాధారణంగా దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థకు ఎగుమతులు మరియు దిగుమతులు ముఖ్యమైన స్తంభాలు. ఒక దేశం యొక్క వాణిజ్య సంతులనం ఎగుమతుల దిగుమతుల విలువల మధ్య సంబంధాన్ని చూపుతుంది. దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థకు ఎగుమతుల విలువ దిగుమతుల విలువ కంటే ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు అనుకూలమైన వాణిజ్య సంతులనం ఉంటుంది. అందువల్ల, మెజారిటీ దేశాలు దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయంపై దృష్టి సారిస్తున్నాయి. దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయం అనేది వాణిజ్య విధానంలో ఒక వ్యూహం. ఇది విదేశీ ఉత్పత్తుల దిగుమతిని రద్దు చేసి, దేశీయ మార్కెట్లో ఉత్పత్తిని ప్రోత్సహిస్తుంది. ఈ విధానం యొక్క ఉద్దేశ్యం విదేశీ వస్తువులను స్వదేశీ వస్తువులతో భర్తీ చేయడం ద్వారా దేశ ఆర్థిక నిర్మాణాన్ని మార్చడం. ప్రభుత్వం ఉపయోగించే దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయం యొక్క అతి ముఖ్యమైన పద్ధతులు రెండు. మొదటిది కొత్త పరిశ్రమలకు అంతర్జాతీయ పోటీదారుల నుండి పరిపక్వత, స్థిరత్వం, పోటీతత్వం పొందే వరకు రక్షణ, రెండవది తయారీ పరిశ్రమల రక్షణ, తయారీ ప్రక్రియలో భద్రత.
భారతదేశం 2024 జూలైలో 23.50 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్ల వాణిజ్య లోటును నమోదు చేసింది. భారతదేశంలో దిగుమతులు 1957 నుండి 2024 వరకు సగటున 11.23 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లుగా ఉన్నాయి. 1958 ఆగస్టులో రికార్డు కనిష్ట స్థాయి 0.12 అమెరికన్ బిలియన్లకు మరియు 2023 అక్టోబర్‌లో ఆల్ టైమ్ గరిష్ట స్థాయి 65.03 అమెరికన్ బిలియన్లకు చేరుకుంది. రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా డేటా ప్రకారం, జూలై 12 నాటికి భారతదేశ విదేశీ మారక నిల్వలు ఆల్-టైమ్ గరిష్ట స్థాయి 666.85 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లుకు చేరుకున్నాయి. ఒక దేశం లోటును నియంత్రించడానికి మరింత విదేశీ పెట్టుబడులను ఆకర్షించడం, ఎగుమతులను పెంచడం, అనవసరమైన దిగుమతులను తగ్గించడం, దేశీయ పరిశ్రమలను అభివృద్ధి చేయడం, ఎగుమతి మరియు దిగుమతి విధానంలో భాగంగా కరెన్సీ ,రుణ స్థాయిలను సమర్థవంతంగా నిర్వహించడం వంటి చర్యలు తీసుకోవాలి.
స్వాతంత్య్రానంతర కాలంలో భారతదేశం భారీ దిగుమతి సుంకాలు విధించడం ద్వారా దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయ విధానాన్ని అమలు చేసింది. వాణిజ్య విధానం దేశ పారిశ్రామిక విధానంతో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉంది. మొదటి ఏడు పంచవర్ష ప్రణాళికల సమయంలో, భారతదేశ వాణిజ్యం దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయం అని పిలువబడే వాణిజ్య వ్యూహంతో గుర్తించబడింది. అందువల్ల విదేశాల నుండి యంత్రాలను దిగుమతి చేసుకోవడానికి బదులుగా, భారతదేశం తన దేశీయ పరిశ్రమలను దేశంలోనే ఈ యంత్రాలను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రోత్సహించినది. 2023-24లో భారతదేశం ద్వారా మొత్తం వస్తువుల దిగుమతులు 5.66 శాతం తగ్గి 675.44 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లుకు చేరాయి. ముందుచూపుతో, భారతదేశం తన ఎగుమతి శాఖలను ఇనుప ఖనిజం, వ్యవసాయ వస్తువుల వంటి సాంప్రదాయ రంగాలకు మించి విస్తరించడానికి చురుకుగా పని చేస్తోంది.
వాణిజ్యం పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ వివరాల ప్రకారం, 229 మూలాధార దేశాలలో, భారతదేశం యొక్క దిగుమతులు 2023-24లో 124 దేశాల నుండి తగ్గాయి. భారతదేశం యొక్క దిగుమతిలో 59.3 శాతం ఉన్న మొదటి 10 మూలాధార దేశాలలో చైనా, అమెరికా, సౌదీ అరేబియా, ఇండోనేషియా, రష్యా, స్విట్జర్లాండ్ ఉన్నాయి. 2024 మే నెలలో భారతదేశం యొక్క అత్యధిక దిగుమతులు పెట్రోలియం క్రూడ్ 15.9 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లు, పెట్రోలియం ఉత్పత్తులు 4 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లు, బంగారం 3.33అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లు, బొగ్గు, కోక్, బ్రికెట్స్ మొదలైనవి 3.3 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లు, ఎలక్ట్రానిక్స్ భాగాలు 2.73అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లు. భారతదేశంలో దిగుమతులు 2024 మేలో 61.91 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లు నుండి జూన్‌లో 56.18 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లుకు తగ్గాయి. వాణిజ్యం పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ ప్రకారం, భారతదేశానికి దిగుమతులు గత సంవత్సరంతో పోలిస్తే 7.5% పెరిగి 2024 జూలైలో $57.5 బిలియన్లకు పెరిగాయి. ఇంధన ధరలు భారతదేశం యొక్క ప్రధాన విదేశీ కొనుగోళ్లలో టర్నోవర్‌ను పెంచాయి, ముడి చమురు దిగుమతులు 13.8 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లు గా ఉన్నాయి. అదనంగా, భారతదేశం యొక్క కొత్త బడ్జెట్ ద్వారా అమలు చేయబడిన బంగారం దిగుమతులపై సుంకాల తగ్గింపు మద్దతుతో బంగారం దిగుమతులు 70 అమెరికన్ మి లియన్ డాలర్లు నుండి 3.13 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్లుకు చేరుకున్నాయి,. ప్రపంచంలో యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికా 3,172 బిలియన్ డాలర్ల విలువతో అత్యధిక దిగుమతిదారు దేశం. భారతదేశం 2023లో 673 అమెరికన్ బిలియన్ డాలర్ల విలువతో 8వ ర్యాంక్ దిగుమతిదారు దేశంగా ఉంది.
దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయం యొక్క ఆర్థిక సవాళ్లలో అధిక ఉత్పత్తి వ్యయాలు, సాంకేతికత లేమి, నైపుణ్య లేమి, ఆవిష్కరణ, పోటీకి తగ్గిన ప్రోత్సాహకాల లేమి, ప్రభుత్వ సబ్సిడీలపై ఆధారపడటం, వనరుల అసమర్థ కేటాయింపు వంటివి ఉన్నాయి. భారతదేశం వంటి పెద్ద మార్కెట్‌లో కూడా, ఆటోమోటివ్ పరిశ్రమలో దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయ విధానాలు మైక్రో మేనేజ్‌మెంట్ మరియు తప్పుగా రూపొందించబడిన ప్రోత్సాహకాల కారణంగా విఫలమయ్యాయి. అంతర్జాతీయ పోటీ నుండి పరిశ్రమలు రక్షించబడుతున్నందున దేశీయ ఉత్పత్తిపై దృష్టి పెట్టడం లో అసమర్థత తక్కువ నాణ్యత కలిగిన ఉత్పత్తులకు దారితీస్తుందని, ఈ విధానంకు పోటీ లేకపోవడం వల్ల వినియోగదారులకు అధిక ధరలకు ద్రవ్యోల్బణంకు దారితీస్తుందని విమర్శకులు వాదిస్తున్నారు.
దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయ పారిశ్రామికీకరణ (ISI) సిద్ధాంతం మూడు ప్రధాన దశలను కలిగి ఉంటుందని అంచనా వేయబడింది. మొదటిది గతంలో దిగుమతి చేసుకున్న సాధారణ నాన్‌డ్యూరబుల్ వినియోగ వస్తువుల దేశీయ ఉత్పత్తి, రెండవది దేశీయ ఉత్పత్తిని విస్తృత శ్రేణి వినియోగదారు డ్యూరబుల్స్ మరియు మరింత సంక్లిష్టమైన తయారీకి పొడిగించడం ఉత్పత్తులు, మూడవది తయారు చేసిన వస్తువుల ఎగుమతి కొనసాగించాలి మూడు ప్రధాన దశలను కలిగి ఉంటుంది.. ఇది సుంకాలు, దిగుమతి కోటాలు, సబ్సిడీ ప్రభుత్వ రుణాలతో సహా అనేక రకాల వ్యూహాల ద్వారా సాధించబడుతుంది. ఈ సిద్ధాంతాన్ని అమలు చేస్తున్న దేశాలు ఉత్పత్తి యొక్క ,అభివృద్ధి యొక్క ప్రతి దశకు ఉత్పత్తి మార్గాలను పెంచడానికి ప్రయత్నిస్తాయి. ఇది, దేశం స్వావలంబన సాధించడంలో సహాయపడుతుంది . దీనితో పాటు అవసరమైన వస్తువులు మరియు సేవల కోసం విదేశీ దేశాలపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గిస్తుంది. ఇటీవలి విదేశీ వాణిజ్య విధానం 2023-2028 భారతదేశాన్ని ఎగుమతి కేంద్రంగా మార్చడం, సాంకేతిక రీ-ఇంజనీరింగ్, హైటెక్ తయారీ, ఇ-కామర్స్, ఎగుమతిదారుల ఔషధాల గుర్తింపు, జిల్లాల నుండి ఎగుమతులను ప్రోత్సహించడం, డెయిరీ రంగానికి మినహాయింపులు వంటి వివిధ చర్యల ద్వారా ఆర్థిక వృద్ధిని మెరుగుపరచడంపై దృష్టి సారించింది. దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయ చర్యలు మంచివి అయినప్పటికీ, ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క వాణిజ్య సమతుల్యతను పొందడానికి దేశం దిగుమతి ప్రత్యామ్నాయ వ్యూహాలను వేగవంతం చేయాలి.
డాక్టర్. పి ఎస్. చారి,
8309082823