Guru Dutt centenary tribute : వెండితెరపై విషాదాన్ని ఇంత అందంగా, ఇంత ఆర్ధ్రంగా ఆవిష్కరించిన మరో దర్శకుడు లేరేమో! ఆయన సినిమాల్లోని పాటలు మనసుని మెలిపెడతాయి, ఆయన ఫ్రేములు మనల్ని వెంటాడతాయి. భారతీయ సినిమా గతిని మార్చిన ఆ దిగ్గజ దర్శకుడే గురు దత్. ఆయన శత జయంతి సందర్భంగా, 31వ కోల్‌కతా అంతర్జాతీయ చలన చిత్రోత్సవం (KIFF) ఆయనకు ఘన నివాళి అర్పించింది. ఆయనను ‘విషాదాన్ని వేడుక చేసిన విలక్షణ సృజనశీలి’గా అభివర్ణిస్తూ సినీ ప్రముఖులు ఆయన జ్ఞాపకాలను స్మరించుకున్నారు. అసలు ఆయన సినిమాల్లోని ఆ అంతర్మథనం, ఆ వేదన ఆయన నిజ జీవితానికి ప్రతిబింబమా? ఆయనను ప్రత్యేకంగా నిలిపిన అంశాలేంటి?

విషాద గీతికల వెలుగునీడల దృశ్యకావ్యం : భారతీయ సినిమా ఖ్యాతిని విశ్వవ్యాప్తం చేసిన దర్శక దిగ్గజం గురు దత్ శత జయంతి వేడుకల్లో భాగంగా, 31వ కోల్‌కతా అంతర్జాతీయ చలన చిత్రోత్సవ వేదికపై ఆదివారం (నవంబర్ 9, 2025) సాయంత్రం ఒక ప్రత్యేక కార్యక్రమం జరిగింది.

‘గురు దత్: ది మెలన్‌కోలిక్ మావెరిక్’ (Guru Dutt: The Melancholic Maverick – విషాదంలోనూ విలక్షణుడు) అనే అంశంపై ప్రముఖ సినీ విమర్శకులు, రచయితలు, దర్శకులు ఆయన జీవితం, సినిమాలపై ప్రసంగించారు. ఈ కార్యక్రమంలో ప్రముఖ సినీ విశ్లేషకులు షోమా ఎ. ఛటర్జీ, మొయినక్ బిస్వాస్, దర్శకుడు రమేష్ శర్మ, సినీ పాత్రికేయులు రోష్మిలా భట్టాచార్య, సత్య శరణ్ వంటి వారు పాల్గొని గురు దత్‌తో తమకున్న అనుబంధాన్ని, ఆయన సినిమాలపై తమ విశ్లేషణను పంచుకున్నారు. ఈ సెషన్‌కు ప్రముఖ సినీ పాత్రికేయురాలు రత్నోత్తమ సేన్‌గుప్తా వ్యాఖ్యాతగా వ్యవహరించారు. దీనితో పాటు, గురు దత్ అరుదైన చిత్రాలతో కూడిన ఒక ఫోటో ప్రదర్శనను కూడా ఏర్పాటు చేశారు.

వేదననే వేడుకగా మార్చిన సృజనశీలి : ఈ చర్చాగోష్ఠిలో పాల్గొన్న వక్తలందరూ ఏకగ్రీవంగా అంగీకరించిన విషయం ఏమిటంటే, గురు దత్ తన సినిమాల ద్వారా విషాదాన్ని, ఒంటరితనాన్ని, కళాకారుడి అంతర్మథనాన్ని ఒక వేడుకలా జరుపుకున్నారు. ఆయన చిత్రాలు ప్యాసా, కాగజ్ కే ఫూల్ వంటివి కేవలం ప్రేమకథలు కాదని, అవి సమాజపు కపటత్వంపై, కళకు విలువ లేని ప్రపంచంపై సంధించిన విమర్శనాస్త్రాలని వారు అభిప్రాయపడ్డారు. వెలుగునీడల (chiaroscuro) వినియోగంలో ఆయన చూపిన ప్రతిభ, కథనంలో పాటలను అంతర్భాగం చేసిన తీరు, నటీనటుల నుంచి సహజమైన నటనను రాబట్టుకున్న విధానం ఆయన్ను тогоతరం దర్శకులకు స్ఫూర్తిగా నిలిపాయని వక్తలు కొనియాడారు.

ఆయన సినిమాల్లోని నాయకుడు తరచూ ఓడిపోయిన కళాకారుడిగా, సమాజం చేత తిరస్కరించబడిన వ్యక్తిగా ఉంటాడని, అది బహుశా ఆయన వ్యక్తిగత జీవితంలోని సంఘర్షణకు ప్రతిబింబం కావచ్చని వారు విశ్లేషించారు. ఆయన దర్శకత్వంలో విషాదం కూడా ఒక సౌందర్యాత్మక అనుభూతిని కలిగిస్తుందని, అందుకే ఆయన చిత్రాలు దశాబ్దాలు గడిచినా నేటికీ ప్రేక్షకుల హృదయాల్లో నిలిచిపోయాయని అన్నారు.