భారతీయ సామాజిక నాగరికత జీవన వ్యవస్థలో తరతరాలుగా వస్తున్న సాంప్రదాయ కుటుంబ వ్యవస్థ, ఆచార్య వ్యవహారాలు ప్రపంచంలోని ఏ దేశంలో కనపడని విధంగా కుటుంబ వ్యవస్థ భారతదేశ సామాజిక జీవనానికి పెట్టని గోడగా నిలుస్తుంది.! కుటుంబం యొక్క మూలాలు గుర్తించడం కష్టం. అయితే ఇది ఎప్పటినుంచో ఉంది. పురాతన నాగరికతలో ఒకటైన సింధులోయ నాగరికత కూడా కుటుంబ వ్యవస్థ గురించి మాట్లాడుతుంది.
1.భారతీయ సమాజం జీవన విధానాలు
భారతదేశం సాంఘిక జీవితంలోని దాదాపు ప్రతి అంశంలో అద్భుతమైన వైవిధ్యాన్ని అందిస్తుంది. జాతి, భాషా, ప్రాంతీయ, ఆర్థిక, మత, తరగతి ,కుల సమూహాల వైవిధ్యాలు భారతీయ సమాజాన్ని అడ్డగించాయి, ఇది అపారమైన పట్టణ-గ్రామీణ వ్యత్యాసాలు, లింగ భేదాలతో కూడా విస్తరించింది. ఉత్తర భారతదేశం ,దక్షిణ భారతదేశం మధ్య తేడాలు ముఖ్యంగా బంధుత్వం , వివాహ వ్యవస్థలలో ముఖ్యమైనవి. భారతీయ సమాజం బహుముఖంగా ఉంది, బహుశా ప్రపంచంలోని మరే ఇతర గొప్ప నాగరికతల్లోనూ తెలియనిది-ఇది ఏ ఇతర ఒకే దేశ-రాజ్యాల కంటే ఐరోపా వలె వైవిధ్యభరితమైన ప్రాంతం వంటిది. సమకాలీన భారతీయ సంస్కృతికి మరింత వైవిధ్యాన్ని జోడించడం వల్ల వివిధ ప్రాంతాలు ,సామాజిక ఆర్థిక సమూహాలను వేర్వేరు మార్గాల్లో ప్రభావితం చేసే మార్పులు వేగంగా జరుగుతున్నాయి. అయినప్పటికీ, భారతీయ జీవితంలోని సంక్లిష్టతల మధ్య, విస్తృతంగా ఆమోదించబడిన సాంస్కృతిక ఇతివృత్తాలు సామాజిక సామరస్యాన్ని ,క్రమాన్ని మెరుగుపరుస్తాయి.భారతదేశం క్రమానుగత సమాజం. ఉత్తర భారతదేశంలో లేదా దక్షిణ భారతదేశంలో, హిందూ లేదా ముస్లిం, పట్టణ లేదా గ్రామం, వాస్తవంగా అన్ని విషయాలు, వ్యక్తులు మరియు సామాజిక సమూహాలు వివిధ ముఖ్యమైన లక్షణాల ప్రకారం ర్యాంక్ చేయబడతాయి. భారతదేశం రాజకీయ ప్రజాస్వామ్యం అయినప్పటికీ, రోజువారీ జీవితంలో పూర్తి సమానత్వం యొక్క భావనలు చాలా అరుదుగా కనిపిస్తాయి.భారతదేశంలో ఆసియా సొసైటీ
ఆసియా సొసైటీ భారతదేశం ఆధునిక ఆసియాపై అనేక దృక్కోణాలను అందజేస్తుంది, ఉపన్యాసాలు, విధాన రౌండ్‌టేబుల్‌లు, సంగీత ప్రదర్శనలు చలనచిత్ర ప్రదర్శనలు వంటి విభిన్న కార్యక్రమాల ద్వారా ఆసియా-పసిఫిక్ వ్యవహారాలపై సూక్ష్మ అవగాహనలను పెంపొందించుకుంటుంది.
భారతదేశం సాంఘిక జీవితంలోని దాదాపు ప్రతి అంశంలో అద్భుతమైన వైవిధ్యాన్ని అందిస్తుంది.
కుల సమూహాలలో, వ్యక్తుల మధ్య , కుటుంబం బంధుత్వ సమూహాలలో సామాజిక సోపానక్రమం స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. కులాలు ప్రధానంగా హిందూమతంతో ముడిపడి ఉన్నాయి, అయితే ముస్లింలు, భారతీయులు, క్రైస్తవులు , ఇతర మత వర్గాలలో కూడా కుల-వంటి సమూహాలు ఉన్నాయి. చాలా గ్రామాలు లేదా పట్టణాలలో, ప్రతి స్థానికంగా ప్రాతినిధ్యం వహించే ప్రతి కులానికి సంబంధించిన సాపేక్ష ర్యాంకింగ్‌లు అందరికీ తెలుసు , ఈ జ్ఞానం ద్వారా ప్రవర్తన నిరంతరం రూపొందించబడుతుంది.
వ్యక్తులు వారి సంపద , శక్తిని బట్టి కూడా ర్యాంక్ చేయబడతారు. ఉదాహరణకు, కొంతమంది శక్తివంతమైన వ్యక్తులు లేదా “పెద్ద మనుషులు” కుర్చీలపై నమ్మకంగా కూర్చుంటారు, అయితే “చిన్న మనుషులు” అభ్యర్థనలు చేయడానికి వారి ముందుకు వస్తారు, నిలబడి లేదా కుంగుబాటుతో సమానంగా ఉన్నత హోదాలో ఉన్న వ్యక్తి పక్కన కూర్చోవాలని అనుకోరు.కుటుంబాలు , బంధుత్వ సమూహాలలో కూడా సోపానక్రమం ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది, ఇక్కడ పురుషులు సారూప్య వయస్సు గల స్త్రీలను అధిగమిస్తారు , సీనియర్ బంధువులు జూనియర్ బంధువులను అధిగమిస్తారు. అధికారిక గౌరవం కుటుంబ సభ్యులకు ఇవ్వబడుతుంది-ఉదాహరణకు, ఉత్తర భారతదేశంలో, కోడలు తన భర్త పట్ల, సీనియర్ అత్తమామలందరి పట్ల , ఇంటి కుమార్తెలందరి పట్ల మర్యాద చూపుతుంది. తోబుట్టువులు కూడా వయస్సు తేడాలను గుర్తిస్తారు, చిన్న తోబుట్టువులు పాత తోబుట్టువులను పేరు ద్వారా కాకుండా గౌరవప్రదమైన పదాలతో సంబోధిస్తారు.
భారతీయ సమాజంలో అనేక హోదా వ్యత్యాసాలు కర్మ స్వచ్ఛత ,కాలుష్యం, వివిధ కులాలు, మత సమూహాలు , ప్రాంతాల మధ్య చాలా తేడా ఉన్న సంక్లిష్ట భావనల పరంగా వ్యక్తీకరించబడ్డాయి. సాధారణంగా, అధిక స్థితి స్వచ్ఛతతో , తక్కువ స్థితి కాలుష్యంతో ముడిపడి ఉంటుంది. కొన్ని రకాల స్వచ్ఛత అంతర్లీనంగా ఉంటుంది; ఉదాహరణకు, ఉన్నత స్థాయి బ్రాహ్మణ లేదా పూజారి కులానికి చెందిన సభ్యుడు,పవిత్రత అనేది ఆచార పరిశుభ్రతతో ముడిపడి ఉంటుంది-ప్రవహించే నీటిలో ప్రతిరోజూ స్నానం చేయడం, తాజాగా ఉతికిన బట్టలు ధరించడం, ఒకరి కులానికి తగిన ఆహారాన్ని మాత్రమే తినడం మరియు గణనీయంగా తక్కువ స్థాయి వ్యక్తులతో లేదా మరొకరి శారీరక వ్యర్థాలు వంటి అశుద్ధ పదార్థాలతో శారీరక సంబంధాన్ని నివారించడం. పెద్దలు. మరణం లేదా హింస ఉత్పత్తులతో ప్రమేయం సాధారణంగా ఆచారబద్ధంగా కలుషితం చేస్తుంది. సామాజిక పరస్పర ఆధారపడటంభారతీయ జీవితంలో విస్తరించిన గొప్ప ఇతివృత్తాలలో ఒకటి సామాజిక పరస్పరఆధారపడటం.ప్రజలుసమూహాలలో-కుటుంబాలు, వంశాలు, ఉపకులాలు, కులాలు మరియు మతపరమైన సంఘాలలో జన్మించారు మరియు ఈ సమూహాల నుండి విడదీయరాని లోతైన భావాన్ని అనుభవిస్తారు. ప్రజలు ఇతరులతో లోతుగా నిమగ్నమై ఉంటారు, నైతిక విలువల కోసం పరిగణించబడుతున్నారని మనందరికీ తెలుసు. వేదాలు, పురాణాలు, పవిత్ర గ్రంథాలు అన్నీ మానవుని నైతిక విలువలు లేదా నైతిక విధులను వర్ణిస్తాయి, ఇది పరిపూర్ణమైన , సంతోషకరమైన జీవితాన్ని గడపడానికి తప్పనిసరి అని భావించబడింది.ఇది పురాతన నమ్మకం మాత్రమే కాదు, నేటికీ ఔచిత్యాన్ని కలిగి ఉంది. నైతిక జీవితాన్ని అనుసరించడం ఒక వ్యక్తి మోక్షానికి దారితీస్తుందని నమ్ముతారు, అనగా మోక్షం. ఈ నమ్మకంతో ప్రజలు తమ జీవితాలను గడుపుతారు. అయితే ప్రస్తుత కాలంలో నైతికత, నైతికత కొరవడడం బాధాకరం. ఇంతకుముందు, వేదాలు లేదా పవిత్ర గ్రంథం స్త్రీలను ఏ విధంగానూ వివక్ష చూపలేదు కాబట్టి స్త్రీ పురుషులకు సమానమైన గౌరవం ఉండేది. ఇంతకు ముందు కాలం నుండి చూస్తే, సమాజంలో తమ గుర్తింపు కోసం మహిళలు చాలా పోరాడవలసి వచ్చింది.ఇప్పుడు మహిళలకు సమాన హోదా కల్పించారు కానీ కాలక్రమేణా ప్రజల్లో నైతికత, నైతికత మసకబారింది. పుణ్యం వల్ల ప్రజలకు దక్కాల్సిన నైతికత, గౌరవం పోతున్నాయి. టెక్నాలజీ మన జీవితాన్ని ఎక్కడో దానికే పరిమితం చేసిందని మనందరికీ తెలుసు. ఈ రోజుల్లో పిల్లల పెంపకంలో సాంకేతికత అత్యుత్తమ మార్గంగా మారింది. తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లలకు ఉత్తమమైన జీవితాన్ని అందించడానికి , డబ్బు సంపాదించడానికి, వారు తమ పిల్లల కార్యకలాపాలను తనిఖీ చేయడానికి సమయం ఇవ్వలేరు, దీని కారణంగా కొన్నిసార్లు సాంకేతికత వారి పెరుగుదలను నాశనం చేస్తుంది. నేటి బాలుడు ఏ పురాతన కథలు, నైతికత , ఏదైనా పవిత్ర గ్రంథంతో సంబంధం కలిగి ఉండడు, అది వారికి సరైన ,తప్పు మధ్య సరైన వ్యత్యాసాన్ని చూపుతుంది.6కొన్నిసార్లు ఇది అత్యాచారం, యాసిడ్ దాడులు, మాదకద్రవ్యాల వ్యసనాలు వంటి క్రూరమైన నేరాలకు దారితీస్తుంది, వాస్తవానికి పిల్లలను అనైతికత వైపు నడిపిస్తుంది. అత్యాచారం అనేది మహిళలపైనే కాకుండా మగవారిపై కూడా ప్రధానమైన నేరమని మనందరికీ తెలుసు. సమాజం నుండి నైతికత ,గౌరవం ఎక్కడో అలాంటి నేరాల ద్వారా , ఎక్కడో ప్రతీకార భావన ద్వారా భర్తీ చేయబడ్డాయి. మనమందరం ఈ అనైతికతను సమాజం నుండి అరికట్టాలనుకుంటున్నాము, కానీ ఎవరూ తమకు ఎటువంటి సంఘటన జరగలేదని దృష్టిలో ఉంచుకుని అడుగు వేయాలని కోరుకోరు. ఇలాంటి నేరాల బాధితులు సాధారణంగా సమాజం బహిష్కరించినందున భయంకరమైన జీవితాన్ని గడుపుతారు.
2. మానవ సమాజంలో కుటుంబం అనేది ఒక ప్రాథమిక సామాజిక సంస్థ, సమాజ నిర్మాణంలో ఒక ప్రాథమిక యూనిట్. మానవ సంబంధాల నిర్మాణం, పరస్పర ఆధారం, ప్రాథమిక, ద్వితీయ అవసరాలు తీర్చుకోవడం, తన అవసరాలు తీర్చుకోవడంతోపాటు ఇతరుల అవసరాలు తీరుస్తూ, ప్రేమ, వాత్సల్యం, తదానుభూతి వంటి మానసిక అవసరాలు, కూడు, గుడ్డ, విద్య, సామాజీకరణ వంటి భౌతిక, భౌతికేతర అవసరాలు పరస్పరం నిర్ధారణ అయిన, అనుమతి పొందిన విలువలు, కట్టుబాట్ల ద్వారా తీర్చుకోవడం అనేది కుటుంబ జీవనం నుంచి లేదా కుటుంబ వ్యవస్థ నుంచి ప్రారంభమవుతుంది.
-కుటుంబం శాశ్వతం, విశ్వవ్యాప్తం కానీ ఆయా సంస్కృతులను బట్టి కుటుంబ నిర్మాణం, విధులు వేర్వేరుగా ఉండవచ్చు. కానీ కుటుంబం అనే ప్రాథమిక సామాజిక సంస్థ సమాజంలో వచ్చిన మార్పులను బట్టి మార్పులకు లోనవుతుంది. ప్రస్తుతకాలంలో ఈ మార్పులు అనివార్యమయ్యాయి. అయితే కుటుంబ నిర్మాణంలో, ప్రకార్యాల్లో వస్తున్న మార్పులు ఎలా ఉన్నాయి, వాటి రుణాత్మక, ధనాత్మక పర్యవసానాలు ఎలా ఉన్నాయి, ఆయా మార్పులకు దారితీసిన కారణాలు వంటి అనేక అంశాలపై అభ్యర్థులు అవగాహన పెంచుకోవాలి. కాబట్టి ముందుగా అభ్యర్థులు కుటుంబం భావన, నిర్మితి, రకాలు, ప్రకార్యాలను దేశ సమాజం దృష్టిలో అధ్యయనం చేసిన తర్వాత కుటుంబ వ్యవస్థలో వస్తున్న మార్పులను, నేటి ఆధునిక కాలంలో సమాజంలో కుటుంబాలు అనేక ఇబ్బందులను ఎదుర్కొంటున్నాయి. భారతదేశం అంటే అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల నుండి ఇతర దేశాలకు ఉద్యోగరీత్యా వెళ్లడం సర్వసాధారణమైపోయింది. అయితే ఒకప్పటి సంప్రదాయక ఉమ్మడి కుటుంబ వ్యవస్థ నేడు లేకుండా పోయింది. కుటుంబ వ్యవస్థలో సామాజిక ఆర్థిక విధానాలు బలంగా ప్రభావాన్ని చూపుతున్నాయి. వృద్ధులకు కుటుంబంలో అనేక ఇబ్బందులు ఎదురవుతున్నాయి. కొడుకు ,కోడలు తమ కుటుంబంలో పెద్దవారిని తన తల్లిదండ్రులుగా భావించకపోవడం కేవలం పరాయి వ్యక్తులుగా భావించి తిండి తిప్పలు పెడుతున్నారు. దీనివల్ల భారతీయ కుటుంబ వ్యవస్థలో అనేక మార్పులు చోటు చేసుకోవడం ముఖ్యంగా సామాజిక సంబంధాల స్థానంలో ఆర్థిక సంబంధాలు పెంపొందినాయి ఇంకా లోతుగా పరిశీలిస్తే ఇతర దేశాలలో ఉద్యోగరీత్యా స్థిరపడిన వారు తల్లిదండ్రులు స్వదేశంలో ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలను పట్టించుకోవడం లేదు. సామాజిక కుటుంబ వ్యవస్థలో ఆర్థిక కారణాలు ప్రధానంగా పాత్ర నిర్వహిస్తున్నాయి కుటుంబంలో ఆస్తి పంపకాలు ఆర్థిక వ్యత్యాసాలు ప్రధానంగా సమస్యలకు మూల కారణం అవుతున్నాయి. పెరిగిపోయిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానం అమెరికాలో ఉండి ఇండియాలో రోజు తమ తల్లిదండ్రులతో మాట్లాడుకున్నప్పటికీ తల్లిదండ్రులను కేవలం మాటలతోనే సంతోష పెట్టడం జరుగుతుంది. వారి ఆలనా పాలన చూసుకోవడానికి నేడు వృద్ధ ఆశ్రమాలే సమిధులు అవుతున్నాయి. అయితే ఒకప్పటి కుటుంబ వ్యవస్థను పరిశీలిస్తే భారతీయ కుటుంబ వ్యవస్థలో వచ్చిన మార్పులు వర్తమాన సమాజం మరింత ఇబ్బందులు ఎదుర్కొనే స్థితిలో ముందుకు పోతుందని పలువురు మానసిక అన్ని పనులు అంటున్న మాటలు. ఏది ఏమైనా ఒకప్పటి కుటుంబ వ్యవస్థ నేడు లేకుండా పోవడం కనీసం కుటుంబంలో విద్వేషాలు లేకుండా ఉండలేని పరిస్థితులు నేడు కనబడుతున్నాయి.
డాక్టర్. రక్కిరెడ్డి ఆదిరెడ్డి
కాకతీయ విశ్వవిద్యాలయం