Toxic Air Post-Diwali: దేశ రాజధాని ఢిల్లీలో ప్రతి ఏటా దీపావళి పండుగ తర్వాత వాయు కాలుష్యం తీవ్ర స్థాయికి చేరుకోవడం పరిపాటిగా మారింది. ఈ సంవత్సరం కూడా ఇదే పరిస్థితి పునరావృతమైంది. దీపావళి వేడుకలు ముగిసిన మరుసటి రోజు (మంగళవారం, అక్టోబర్ 21) ఉదయం ఢిల్లీ నగరమంతా దట్టమైన పొగమంచు (స్మాగ్) కమ్మేసింది. దీంతో చాలా ప్రాంతాల్లో గాలి నాణ్యత సూచీ (Air Quality Index – AQI) ప్రమాదకర స్థాయిని దాటి ‘తీవ్రమైన’ (Severe) వర్గంలోకి పడిపోయింది.
తాజా గణాంకాల ప్రకారం, దీపావళి పండుగ సందర్భంగా ప్రజలు పెద్ద ఎత్తున సుప్రీంకోర్టు ఆదేశాలను ఉల్లంఘిస్తూ బాణాసంచా కాల్చడం వల్ల కాలుష్య స్థాయిలు అనూహ్యంగా పెరిగాయి. సోమవారం సాయంత్రం ‘చాలా పేలవమైన’ (Very Poor) కేటగిరీలో ఉన్న AQI, మంగళవారం ఉదయానికి సగటున 451కి చేరింది. ఇది జాతీయ సగటు కంటే దాదాపు 1.8 రెట్లు ఎక్కువ. 400 కంటే ఎక్కువ AQI ఉంటే దానిని ‘తీవ్రమైన’ వర్గంగా పరిగణిస్తారు, ఈ గాలిని పీల్చడం ఆరోగ్యానికి అత్యంత ప్రమాదకరం.
ముఖ్యంగా కాలుష్యం తీవ్రంగా ఉన్న ప్రాంతాలు:
అక్షరధామ్, ఆనంద్ విహార్, వజీర్‌పూర్, బవానా వంటి ప్రాంతాల్లో AQI 400 మార్కును దాటి అత్యంత విషతుల్యంగా మారింది. ఢిల్లీ-NCR పరిధిలోని నోయిడా, గురుగ్రామ్ వంటి శాటిలైట్ నగరాల్లో కూడా పరిస్థితి ‘చాలా పేలవమైన’ కేటగిరీలోనే కొనసాగుతోంది.
ప్రభుత్వ చర్యలు:
గాలి నాణ్యత దిగజారడంతో, ఎయిర్ క్వాలిటీ మేనేజ్‌మెంట్ కమిషన్ (CAQM) ఇప్పటికే గ్రేడెడ్ రెస్పాన్స్ యాక్షన్ ప్లాన్ (GRAP) లోని స్టేజ్ I చర్యలను అమలు చేస్తోంది. అయినప్పటికీ పరిస్థితి మరింత తీవ్రమవడంతో, దీపావళి సందర్భంగా స్టేజ్ II ఆంక్షలను కూడా విధించారు. దీనిలో భాగంగా అనవసర నిర్మాణ పనులపై తాత్కాలిక నిషేధం, డీజిల్ జనరేటర్ల వాడకంపై ఆంక్షలు వంటి చర్యలు అమలు చేస్తున్నారు.
అదనపు సమాచారం (కాలుష్య కారణాలు, ఆరోగ్య హెచ్చరికలు):
ఢిల్లీలో ఈ కాలుష్యం పెరగడానికి ప్రధానంగా మూడు అంశాలు దోహదపడుతున్నాయి:
బాణాసంచా పొగ: దీపావళి సందర్భంగా కాల్చిన టపాసుల నుండి విడుదలైన విషపూరిత పొగ.
పొరుగు రాష్ట్రాల్లో పంట వ్యర్థాల దహనం (Stubble Burning): పంజాబ్, హర్యానా రాష్ట్రాలలో రైతులు పంట కోతల తర్వాత పొలాల్లో వ్యర్థాలను తగలబెట్టడం వల్ల వచ్చే దట్టమైన పొగ ఢిల్లీ వైపు వీస్తోంది.
ప్రతికూల వాతావరణం: శీతాకాలం ప్రారంభం కావడంతో గాలి వేగం తగ్గడం, ఉష్ణోగ్రతలు పడిపోవడం వల్ల కాలుష్య కారకాలు భూమికి దగ్గరగా చిక్కుకుపోయి పొగమంచులా మారుతున్నాయి.
ప్రస్తుతం నెలకొన్న ఈ విషపూరితమైన గాలి వల్ల ఆస్తమా, అలర్జీలు, శ్వాసకోశ సమస్యలు ఉన్నవారు చాలా జాగ్రత్తగా ఉండాలని, అవసరమైతే N95 మాస్కులు ధరించాలని వైద్య నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు. రాబోయే రెండు రోజులు గాలి నాణ్యత మరింత దిగజారే అవకాశం ఉందని వాతావరణ శాఖ అంచనా వేస్తోంది.
