Indian communal harmony story : దీపాల పండుగ దీపావళి.. కులమతాలకు అతీతంగా దేశమంతా జరుపుకొనే వెలుగుల వేడుక. కానీ, ఓ గ్రామంలో మాత్రం ఈ పండుగకు మరో ప్రత్యేకత ఉంది. అక్కడ హిందువుల ఇంట దీపం వెలగాలంటే, ముస్లిం సోదరులు అందించే పత్తి కావాల్సిందే. ఇది వ్యాపారం కాదు, తరతరాలుగా వస్తున్న ఓ అపురూపమైన ఆనవాయితీ. వ్యాపారం కోసం కాకుండా, కేవలం సంప్రదాయాన్ని కాపాడుకోవడం కోసం ఈ ఆనవాయితీని ఎందుకు కొనసాగిస్తున్నారు..? అసలు ఈ అపురూప ఘట్టం ఎక్కడ ఆవిష్కృతమవుతోంది..?
మధ్యప్రదేశ్‌లోని రత్లాం జిల్లా, సెమ్లియా గ్రామం మత సామరస్యానికి చిరునామాగా నిలుస్తోంది. ఇక్కడి ముస్లిం కుటుంబాలు దీపావళి పండుగలో భాగస్వాములై, హిందూ సోదరుల ఇళ్లలో దీపాలు వెలిగించేందుకు అవసరమైన పత్తిని స్వయంగా పంపిణీ చేస్తారు. కేవలం తమ గ్రామంలోనే కాకుండా, చుట్టుపక్కల మరో ఐదు గ్రామాలకు సైతం వెళ్లి ఇంటింటికీ పత్తిని అందించి పండుగ శుభాకాంక్షలు తెలుపుతారు. ఈ సంప్రదాయం వెనుక వ్యాపార దృక్పథం లేకపోవడం, కేవలం పూర్వీకుల నుంచి వస్తున్న బాధ్యతను కొనసాగించడమే వారి లక్ష్యం కావడం విశేషం.
తరతరాల బాధ్యత : సెమ్లియా గ్రామానికి చెందినటువంటి గఫుర్ ఖాన్ మన్సూరి, రంజాని మన్సూరి, ఇషాక్ షా, యూసుఫ్ మన్సూరి కుటుంబాలు ఈ సంప్రదాయాన్ని కంటికి రెప్పలా కాపాడుకుంటున్నాయి. “మా పూర్వీకులు ఈ సంప్రదాయాన్ని ప్రారంభించారు. మేము దానిని కొనసాగిస్తున్నాం. దీపావళికి కొన్ని రోజుల ముందు నుంచే నేను సైకిల్‌పై చుట్టుపక్కల గ్రామాలకు వెళ్లి పత్తిని పంపిణీ చేయడం ప్రారంభిస్తాను. ప్రజలు మేమిచ్చే పత్తితోనే దీపాల ఒత్తులు తయారు చేసుకుంటారు. అంతేకాకుండా, గోవర్ధన పూజకు కూడా కొత్త పత్తిని వాడతారు. ఈ ఆనవాయితీ మాకు నాలుగు తరాలుగా వస్తోంది” అని యూసుఫ్ మన్సూరి గర్వంగా చెబుతారు.
మన్సూరి కుటుంబం సెమ్లియా గ్రామంలోనే కాకుండా, ఘత్వాస్, కలోరి, నెగడ, బార్బోడ్నా, గుణవాద్ వంటి సమీప గ్రామాల్లో కూడా పత్తిని పంపిణీ చేస్తుంది. దీనికి ప్రతిఫలంగా గ్రామస్థులు వారికి బలవంతంగా కాకుండా, స్వచ్ఛందంగా কিছু ధాన్యం లేదా డబ్బును కానుకగా ఇస్తారు.
మా పత్తి లేనిదే దీపావళి లేదు : ఈ కుటుంబాల సంప్రదాయ వృత్తి పత్తితో దుప్పట్లు, పరుపులు తయారు చేసి విక్రయించడం. అయితే, మారుతున్న కాలంతో ఈ వృత్తి కనుమరుగయ్యే దశలో ఉందని యూసుఫ్ ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. “గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఇప్పటికీ పత్తి పరుపులు వాడుతుండటంతో మాకు కొంత ఉపాధి లభిస్తోంది. ఏదేమైనా, మేము దీపావళి పండుగ కోసం ఆసక్తిగా ఎదురుచూస్తాం. మాకు ఇది కేవలం పత్తిని పంచడం కాదు, మా పూర్వీకుల వారసత్వాన్ని మోయడం” అని ఆయన తెలిపారు.
ఈ అపురూప సంప్రదాయంపై గ్రామస్థులు కూడా హర్షం వ్యక్తం చేస్తున్నారు. “మా గ్రామంలో ప్రతి పండుగను కులమతాలకు అతీతంగా ఐక్యతతో జరుపుకుంటాం. మన్సూరి కుటుంబం కొన్ని తరాలుగా మాకు పత్తిని అందిస్తోంది. నిజం చెప్పాలంటే, వారు ఇచ్చే పత్తి లేకుండా మా దీపావళి పండుగ అసంపూర్ణంగా ఉంటుంది,” అని గ్రామస్థుడు ఆనంద్‌ పాల్ సింగ్ రాథోడ్ అభిప్రాయపడ్డారు.
గ్రామ మాజీ సర్పంచ్ నరేంద్ర జైన్ మాట్లాడుతూ, “మా ప్రాంతంలో అన్ని మతాల వారు ఒకరి పండుగలను మరొకరు గౌరవించుకుంటూ సామరస్యంగా జరుపుకుంటారు. ఈ సంప్రదాయమే మా గ్రామ ఐక్యతకు నిదర్శనం,” అని పేర్కొన్నారు.
