Aeroponic saffron farming in Telangana : కశ్మీర లోయలకే పరిమితమైన, కిలో లక్షలు పలికే బంగారు పంట కుంకుమపువ్వు ఇప్పుడు తెలంగాణ గడ్డపై పూసింది. అదీ మట్టితో, నీటితో పనిలేకుండా.. కేవలం గాలిలో వేర్లను వేలాడదీసి, ఓ గదిలో అద్భుతాన్ని ఆవిష్కరించారు మన శాస్త్రవేత్తలు. సంప్రదాయ సాగుకు భిన్నంగా, ఆధునిక సాంకేతికతతో సుగంధ ద్రవ్యాల రారాణిని మన నేలపై పండించడం వెనుక ఉన్న రహస్యం ఏమిటి? ఏమిటీ ఏరోపోనిక్ విధానం? ఈ అసాధ్యాన్ని శాస్త్రవేత్తలు ఎలా సుసాధ్యం చేశారు? ఈ ప్రయోగం మన రైతుల తలరాతను మార్చగలదా? ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానం తెలియాలంటే ఈ ప్రత్యేక కథనం చదవాల్సిందే.

అత్యంత ఖరీదైన సుగంధ ద్రవ్యం కుంకుమపువ్వును తెలంగాణ నేలపై పండించి, ఉద్యాన విశ్వవిద్యాలయ శాస్త్రవేత్తలు సరికొత్త చరిత్ర సృష్టించారు. నాబార్డు ఆర్థిక సహకారంతో, శ్రీ కొండా లక్ష్మణ్ తెలంగాణ రాష్ట్ర ఉద్యాన విశ్వవిద్యాలయం అసోసియేట్ డీన్ డాక్టర్ పిడిగం సైదయ్య నేతృత్వంలో ఈ ప్రతిష్టాత్మక ప్రాజెక్టు రూపుదిద్దుకుంది. వనపర్తి జిల్లా మోజర్లలోని ఉద్యాన కళాశాల ఈ చరిత్రాత్మక ప్రయోగానికి వేదికైంది.

కశ్మీరం నుంచి గదిలోకి.. అద్భుతం సాగిందిలా : సమస్య గుర్తింపు: వాతావరణ మార్పుల కారణంగా కశ్మీర్‌లో కుంకుమపువ్వు సంప్రదాయ సాగు ఏటేటా తగ్గుముఖం పడుతోందని శాస్త్రవేత్తల బృందం క్షేత్రస్థాయి అధ్యయనంలో గుర్తించింది. ఇది ప్రత్యామ్నాయ, ఆధునిక పద్ధతుల అన్వేషణకు దారితీసింది.

ఏరోపోనిక్ విధానం ఎంపిక: మట్టి అవసరం లేని, నియంత్రిత వాతావరణంలో పంటలు పండించే ‘ఏరోపోనిక్’ విధానం కుంకుమపువ్వు సాగుకు అనువైనదని నిర్ధారించుకున్నారు. ఇందుకోసం మోజర్ల ఉద్యాన కళాశాలలో 600 చదరపు అడుగుల విస్తీర్ణంలో ఒక ప్రత్యేక గదిని సిద్ధం చేశారు.
ప్రయోగశాల ఏర్పాటు: ఆ గదిలో ప్రత్యేకమైన రేక్‌లు, మొక్కలకు పోషకాలను అందించేందుకు పంపులు, పొగమంచును సృష్టించే మిస్టింగ్ నాజిల్స్, నియంత్రిత కాంతి కోసం ప్రత్యేక దీపాలు, అన్నింటినీ సమయానుగుణంగా నియంత్రించే టైమర్లను అమర్చారు.

గాలిలో సాగు: కశ్మీర్‌లోని ప్రఖ్యాత పంపోర్ నుంచి తెప్పించిన కుంకుమపువ్వు దుంపలను (Corms) ఆ రేక్‌లపై గాలిలో వేలాడదీశారు. మొక్కలకు అవసరమైన అన్ని పోషకాలను నీటిలో కలిపి, అధిక పీడనంతో పొగమంచు (Mist) రూపంలో నేరుగా వాటి వేర్లపైకి స్ప్రే చేశారు. మొలక దశలో, పూత దశలో వేర్వేరు ఉష్ణోగ్రతలు, తేమ ఉండేలా అత్యంత జాగ్రత్తగా నియంత్రించారు.

ఫలితాలు అమోఘం.. ప్రయోజనాలు అనేకం : ఈ విధానంలో మొక్కల వేర్లకు నేరుగా పోషకాలతో పాటు ఆక్సిజన్ కూడా సమృద్ధిగా అందడంతో, సంప్రదాయ పద్ధతి కన్నా వేగంగా పెరిగి కేవలం రెండు నెలల్లోనే పూలు పూశాయి. మట్టితో సంబంధం లేకపోవడంతో నేల ద్వారా సంక్రమించే తెగుళ్లు, చీడపీడలు, ఎలుకల బెడద వంటి సమస్యలు తలెత్తలేదని శాస్త్రవేత్తలు హర్షం వ్యక్తం చేశారు.

“గదిని పొగమంచుతో నింపి కశ్మీర్​లోని పంపోర్​ నుంచి తెచ్చిన కుంకుమ పూల కాండాలను గాలిలో వేలాడదీశాం. మొక్కలకు అవసరమైన పోషకాలను నీటిలో కలిపి, పొగమంచు రూపంలో అధిక పీడనం ద్వారా నేరుగా వేర్లపైకి స్ప్రే చేశాం. మొలకలు రావడానికి ముందు, పూత దశలో వేర్వేరు ఉష్ణోగ్రతలు ఉండేలా చూశాం. ఉష్ణోగ్రత, తేమ, వెలుతురు నియంత్రణ వ్యవస్థ వల్ల మొక్కలు వేగంగా పెరిగి పూలు పూచాయి. మట్టితో సంబంధం లేనందు వల్ల తెగుళ్లు, చీడపీడల బెడద ఎదురు కాలేదు.”
– పిడిగం సైదయ్య, ప్రాజెక్టు ప్రధాన పరిశోధకుడు, అసోసియేట్ డీన్

రైతులకు భరోసా.. భవిష్యత్ ప్రణాళిక : కుంకుమపువ్వుకు మార్కెట్‌లో విపరీతమైన డిమాండ్ ఉంది. సాధారణ రకం కిలో ధర రూ.3 లక్షల నుంచి రూ.5 లక్షల వరకు ఉండగా, అధిక ఔషధ గుణాలున్న రకం ఏకంగా రూ.8 లక్షల వరకు పలుకుతుంది. ఈ నేపథ్యంలో, ఈ ప్రయోగాన్ని రాష్ట్రంలోని అన్ని ఉద్యాన కళాశాలలు, పరిశోధన సంస్థలకు విస్తరించి, ఆసక్తి ఉన్న రైతులకు శిక్షణ ఇస్తామని ఉద్యాన విశ్వవిద్యాలయం వైస్-ఛాన్సలర్ దండా రాజిరెడ్డి పేర్కొన్నారు. ఈ వినూత్న ప్రయోగం విజయవంతం కావడంతో, భవిష్యత్తులో తెలంగాణ రైతులు కూడా తక్కువ స్థలంలో, అధిక ఆదాయాన్నిచ్చే కుంకుమపువ్వు సాగు చేపట్టే రోజులు ఎంతో దూరంలో లేవని ఆశాభావం వ్యక్తమవుతోంది.