Sponge City concept for urban planning : చినుకు పడితే చెరువు, గంట వాన కురిస్తే నగరాలు నదులను తలపిస్తున్నాయి. కాంక్రీట్ జంగిల్‌గా మారుతున్న మన పట్టణాల్లో వరద నీరు పోయే దారిలేక, జనజీవనం స్తంభించిపోతోంది. ఈ సమస్యకు శాశ్వత పరిష్కారం ఉందా? వరద నీటినే వరంగా మార్చుకోగలమా? అంటోంది చైనాకు చెందిన ఓ ప్రొఫెసర్ ఆవిష్కరించిన ‘స్పాంజ్ సిటీ’ అనే విప్లవాత్మక విధానం. నీటిని స్పాంజ్‌లా పీల్చేసుకునే ఈ అద్భుత నగరాల నిర్మాణం ఎలా సాధ్యం? ఈ సాంకేతికత వెనుక ఉన్న రహస్యమేంటి? వివరంగా తెలుసుకుందాం.

ఏమిటీ ‘స్పాంజ్ సిటీ’? : సంప్రదాయ వరద నివారణ పద్ధతులకు ఇది పూర్తి భిన్నమైనది. కేవలం కాంక్రీట్ కాలువలు, పైపులపై ఆధారపడకుండా, ప్రకృతితో మమేకమై నీటిని నిర్వహించేదే ‘స్పాంజ్ సిటీ’. చైనాకు చెందిన ప్రొఫెసర్ యు కాంగ్‌జియన్ రూపొందించిన ఈ విధానం, నగరాన్ని ఒక పెద్ద స్పాంజ్‌లా మారుస్తుంది. వర్షపు నీటిని అక్కడికక్కడే పీల్చుకుని, భూగర్భంలో నిల్వ చేసి, తిరిగి అవసరమైనప్పుడు వినియోగించుకునేలా చేస్తుంది.

స్పాంజ్ నగర నిర్మాణం ఇలా:
1. నీటిని పీల్చే రహదారులు (Permeable Pavements): స్పాంజ్ సిటీలో రోడ్లను సాధారణ తారు, కాంక్రీట్‌తో కాకుండా, నీటిని పీల్చుకునే ప్రత్యేకమైన పదార్థాలతో నిర్మిస్తారు. ఈ రోడ్ల కింద కంకరతో మరో పొర ఉంటుంది. వర్షపు నీరు రోడ్డుపై నిలవకుండా, నేరుగా ఈ పొరల ద్వారా భూమిలోకి ఇంకిపోయి, భూగర్భ జలాలను పెంచుతుంది. ఫుట్‌పాత్‌లను కూడా ఇదే పద్ధతిలో నిర్మిస్తారు.

2. పచ్చని పైకప్పులు (Green Roofs): నగరంలోని భవనాల పైకప్పులపై మొక్కలు, గడ్డిని పెంచుతారు. ఈ ‘గ్రీన్ రూఫ్స్’ వర్షపు నీటిని పీల్చుకుని, నెమ్మదిగా విడుదల చేస్తాయి. ఇది ఆకస్మిక వరదలను నివారిస్తుంది మరియు భవనాలను చల్లబరుస్తుంది.

3. రెయిన్ గార్డెన్స్ & అర్బన్ వెట్‌ల్యాండ్స్: పార్కులు, రహదారుల పక్కన ప్రత్యేకంగా ‘రెయిన్ గార్డెన్స్’ ఏర్పాటు చేస్తారు. ఇవి పరిసర ప్రాంతాల్లోని వర్షపు నీటిని సేకరించి, భూమిలోకి ఇంకేలా చేస్తాయి. నగర శివార్లలోని చిత్తడి నేలలను (వెట్‌ల్యాండ్స్) పునరుద్ధరించి, సహజ స్పాంజ్‌లుగా పనిచేసేలా చూస్తారు.

4. చెరువులు, కాలువల పునరుద్ధరణ: సంప్రదాయ పద్ధతిలో సరళరేఖల్లా కాకుండా, వంపులు తిరిగిన కాలువలను నిర్మిస్తారు. ఇది నీటి ప్రవాహ వేగాన్ని తగ్గిస్తుంది. చెరువులు, వాగులను పునరుద్ధరించి, వాటి నీటి నిల్వ సామర్థ్యాన్ని పెంచుతారు.

ప్రపంచవ్యాప్తంగా అమలు : ఈ విధానం కేవలం కాగితాలకే పరిమితం కాలేదు. డెన్మార్క్ రాజధాని కోపెన్‌హెగెన్ ప్రపంచంలోనే పూర్తిస్థాయి ‘స్పాంజ్ సిటీ’గా మారింది. చైనాలోని షాంఘై, బీజింగ్ సహా 30కి పైగా నగరాల్లో దీనిని విజయవంతంగా అమలు చేస్తున్నారు. సింగపూర్, జర్మనీ, నెదర్లాండ్స్ వంటి దేశాలు కూడా ఈ బాటలోనే పయనిస్తున్నాయి.

భారత్‌కు ఎందుకు అవసరం : జాతీయ విపత్తు నిర్వహణ సంస్థ (NDMA) ప్రకారం, మన దేశంలో 4 కోట్ల హెక్టార్ల భూమి వరద ముప్పులో ఉంది. పట్టణీకరణ పెరిగిపోవడంతో, నీరు ఇంకే ఖాళీ స్థలం కరువైంది. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ‘స్పాంజ్ సిటీ’ విధానం మన నగరాలకు సంజీవని లాంటిది. ఇది వరద ముంపును తగ్గించడమే కాకుండా, భూగర్భ జలాలను పెంచి వేసవిలో నీటి ఎద్దడిని నివారిస్తుంది. పచ్చదనాన్ని పెంచి, వాతావరణాన్ని చల్లబరుస్తుంది.