Youth vaping crisis in Telangana : తెలంగాణలో యువత కొత్త రకం మత్తుకు బానిసలవుతున్నారు. వాసన రాదు, పొగ కనిపించదు… కానీ ప్రాణాలనే తోడేస్తున్న ఈ నిశ్శబ్ద మహమ్మారి పేరే ‘ఈ-వ్యసనం’. ప్రభుత్వం నిషేధించినా గుట్టుచప్పుడు కాకుండా సాగుతున్న ఈ ఎలక్ట్రానిక్ సిగరెట్ల దందా యువత భవిష్యత్తును ఎలా ప్రశ్నార్థకం చేస్తోంది? ఈ మాయదారి మత్తు వెనుక ఉన్న వాస్తవాలేంటి? దీనికి అడ్డుకట్ట వేయడం ఎందుకు కష్టమవుతోంది?

ఏమిటీ ఈ-సిగరెట్? ఎందుకింత ఆకర్షణ? : సాధారణ సిగరెట్లకు భిన్నంగా, ఈ-సిగరెట్లు లేదా ‘వేప్‌’లు బ్యాటరీతో పనిచేస్తాయి. ఇవి నికోటిన్, రసాయనాలు, సువాసనలతో కూడిన ద్రవాన్ని (ఈ-లిక్విడ్) వేడిచేసి ఆవిరిగా మారుస్తాయి. ఈ ఆవిరిని పీల్చడాన్నే ‘వేపింగ్’ అంటారు. నోటి నుంచి పొగ వాసన రాకపోవడం, వివిధ పండ్ల ఫ్లేవర్లలో లభించడంతో యువత దీన్ని ‘హానిచేయని సరదా’గా భావిస్తున్నారు. స్నేహితుల ప్రోద్బలం, సోషల్ మీడియాలో కనిపించే ఆడంబరాలు వారిని మరింతగా ఈ ఊబిలోకి లాగుతున్నాయి.

నిషేధం ఉన్నా ఆగని దందా: భారత ప్రభుత్వం ప్రజారోగ్యాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని “ఎలక్ట్రానిక్ సిగరెట్ల నిషేధ చట్టం, 2019” (Prohibition of Electronic Cigarettes Act, 2019) ను అమల్లోకి తెచ్చింది. ఈ చట్టం ప్రకారం ఈ-సిగరెట్ల ఉత్పత్తి, దిగుమతి, అమ్మకం, పంపిణీ, నిల్వ మరియు ప్రచారం నేరం. తొలిసారి పట్టుబడితే ఏడాది వరకు జైలు శిక్ష లేదా లక్ష రూపాయల జరిమానా, రెండోసారి పట్టుబడితే మూడేళ్ల వరకు జైలు, ఐదు లక్షల జరిమానా విధించే కఠిన నిబంధనలు ఉన్నాయి. అయినప్పటికీ, మహారాష్ట్ర, గోవా, ఢిల్లీ వంటి నగరాల నుంచి అక్రమంగా వీటిని తెప్పించుకుని, పాన్‌షాపులు, ఆన్‌లైన్ వేదికల ద్వారా అధిక ధరలకు విక్రయిస్తున్నారు. ఇటీవల హైదరాబాద్‌లో పోలీసులు జరిపిన దాడుల్లో లక్షల విలువైన ఈ-సిగరెట్లను స్వాధీనం చేసుకోవడమే ఇందుకు నిదర్శనం.

ఆరోగ్యానికి అపార నష్టం: ఈ-సిగరెట్లు సురక్షితమనేది కేవలం ఒక అపోహ మాత్రమేనని వైద్య నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు. వీటిలో ఉండే నికోటిన్ అత్యంత ప్రమాదకరమైన వ్యసనానికి దారితీస్తుంది. ముఖ్యంగా, యవ్వనంలో మెదడు అభివృద్ధి చెందుతున్న దశలో నికోటిన్ వాడకం వల్ల జ్ఞాపకశక్తి, ఏకాగ్రత, మానసిక నియంత్రణపై తీవ్ర ప్రభావం పడుతుంది. అంతేకాకుండా, ఈ-లిక్విడ్‌లో వాడే ఫార్మాల్డిహైడ్, అక్రోలిన్ వంటి రసాయనాలు ఊపిరితిత్తులను శాశ్వతంగా దెబ్బతీస్తాయి. వీటి వాడకం వల్ల ఆస్తమా, గుండె జబ్బులు, క్యాన్సర్ వంటి ప్రాణాంతక వ్యాధులు వచ్చే ప్రమాదం ఉందని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి.

అధికారుల చర్యలు, సామాజిక బాధ్యత: ఈ-వ్యసనం విస్తరించకుండా పోలీసులు, ఎక్సైజ్ శాఖ అధికారులు నిఘాను పటిష్టం చేస్తున్నారు. అనుమానిత దుకాణాలు, టీ కొట్ల వద్ద తనిఖీలు నిర్వహిస్తున్నామని, యువతకు అవగాహన కల్పిస్తామని అధికారులు చెబుతున్నారు. అయితే, ఈ సమస్యను పూర్తిగా అరికట్టాలంటే కేవలం ప్రభుత్వ చర్యలు సరిపోవు. తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లల ప్రవర్తనలో మార్పులను గమనిస్తూ ఉండాలి. వాసన రాకపోవడం వల్ల దీన్ని గుర్తించడం కష్టమైనప్పటికీ, పిల్లలు ఒంటరిగా గడపడం, డబ్బులు ఎక్కువగా ఖర్చు చేయడం, మానసిక ఒత్తిడి వంటి లక్షణాలపై దృష్టి పెట్టాలి. నిషేధిత ఉత్పత్తుల అమ్మకాల గురించి పోలీసులకు సమాచారం ఇవ్వడం ప్రతి పౌరుడి బాధ్యత.