Delayed Justice Delhi High Court :న్యాయం ఆలస్యమైతే అన్యాయమే – ఇది కేవలం సామెత కాదు, కొన్నిసార్లు చేదు నిజాన్ని కూడా చాటి చెబుతుంది. నాలుగు దశాబ్దాల పాటు సాగిన ఓ లంచం కేసులో ఢిల్లీ హైకోర్టు ఇచ్చిన తీర్పు సరిగ్గా ఈ సామెతను గుర్తు చేస్తోంది. 90 ఏళ్ల వయసులో, జీవిత చరమాంకంలో ఉన్న ఓ వృద్ధుడికి న్యాయస్థానం విధించిన శిక్ష, అదీ కేవలం ఒక్కరోజు జైలు శిక్ష – ఇది ఆశ్చర్యం కలిగిస్తోంది కదూ? అసలు ఈ కేసు నేపథ్యం ఏంటి? న్యాయమూర్తి ఎందుకింత కీలక వ్యాఖ్యలు చేశారు? 

నాలుగు దశాబ్దాల న్యాయపోరాటం: నాలుగు దశాబ్దాలుగా న్యాయవ్యవస్థలో నలుగుతున్న ఓ లంచం కేసు ఎట్టకేలకు ముగిసింది. ఢిల్లీ హైకోర్టు ఇచ్చిన ఓ విలక్షణమైన తీర్పు ఇప్పుడు దేశవ్యాప్తంగా చర్చనీయాంశంగా మారింది. 40 ఏళ్ల క్రితం నాటి అవినీతి కేసులో, ప్రస్తుతం 90 ఏళ్ల వయసులో ఉన్న నిందితుడికి న్యాయస్థానం కేవలం ఒక్కరోజు జైలు శిక్ష విధించి, ఈ కేసులో న్యాయవ్యవస్థలో జరిగిన జాప్యంపై తీవ్ర ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది. న్యాయమూర్తి జస్టిస్ జస్మీత్ సింగ్ చేసిన వ్యాఖ్యలు ఈ కేసు ప్రాముఖ్యతను మరింత పెంచుతున్నాయి.

రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన జాప్యం – న్యాయమూర్తి కీలక వ్యాఖ్యలు: కేసు పరిష్కారంలో తీవ్ర జాప్యం పట్ల న్యాయమూర్తి జస్టిస్ జస్మీత్ సింగ్ ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. “తక్షణ న్యాయం పొందే హక్కు” భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 21లో అంతర్భాగమని, ఇటువంటి జాప్యం పౌరుల ప్రాథమిక హక్కులను ఉల్లంఘిస్తుందని ఆయన స్పష్టం చేశారు.

ఈ కేసులో, నిందితుడు 90 ఏళ్ల సురేంద్ర కుమార్ వయస్సు, ప్రస్తుత ఆరోగ్య పరిస్థితిని పరిగణనలోకి తీసుకున్న ధర్మాసనం, అతన్ని జైలుకు పంపితే తీవ్ర ఆరోగ్య సమస్యలు తలెత్తుతాయని అభిప్రాయపడింది. అందుకే, అతనికి ఒక్కరోజు జైలు శిక్ష విధించి ఉపశమనం కల్పించింది. 

1984 నాటి లంచం ఆరోపణలు – కేసు ప్రస్థానం: ఈ కేసు సురేంద్ర కుమార్ అనే వ్యక్తికి సంబంధించినది. ఆయన అప్పట్లో భారతీయ రాష్ట్ర వాణిజ్య సంస్థలో చీఫ్ మార్కెటింగ్ మేనేజర్‌గా విధులు నిర్వహించేవారు. 1984లో, ముంబైకి చెందిన వ్యాపారి అబ్దుల్ కరీం హమీద్ నుంచి రూ. 15,000 లంచం డిమాండ్ చేసినట్లు కుమార్ పై ఆరోపణలు వచ్చాయి.

హమీద్ ఎండు చేపల టెండర్‌ను దక్కించుకోవడానికి సహకరించేందుకు కుమార్ లంచం అడిగినట్లు సీబీఐకి ఫిర్యాదు చేశారు. ఆ తర్వాత,  ఓ హోటల్‌లో రూ. 7,500 లంచం తీసుకుంటుండగా అవినీతి నిరోధక విభాగం కుమార్‌ను రెడ్‌హ్యాండెడ్‌గా పట్టుకుంది. దీంతో అవినీతి నిరోధక చట్టం కింద ఆయనపై కేసు నమోదైంది. అరెస్టు అయిన వెంటనే కుమార్ బెయిల్‌పై విడుదలయ్యారు.

ట్రయల్ కోర్టు నుంచి హైకోర్టు వరకు – దశాబ్దాల సుదీర్ఘ ప్రయాణం: ఈ కేసు ట్రయల్ కోర్టులో దాదాపు 19 సంవత్సరాల పాటు సాగింది. చివరకు 2002లో సురేంద్ర కుమార్ దోషిగా తేలారు. ట్రయల్ కోర్టు ఆయనకు రెండు సంవత్సరాల జైలు శిక్షతో పాటు రూ. 15,000 జరిమానా విధించింది. వెంటనే కుమార్ ఈ తీర్పును సవాలు చేస్తూ హైకోర్టులో అప్పీల్ దాఖలు చేశారు. అయితే, ఆ అప్పీల్ అక్కడి నుంచి దాదాపు 22 ఏళ్ళు పెండింగ్‌లో ఉంది. మొత్తం మీద, ఈ లంచం కేసు దాదాపు నాలుగు దశాబ్దాల సుదీర్ఘ ప్రయాణం తర్వాత ఢిల్లీ హైకోర్టు తుది తీర్పుతో ముగిసింది.

వయోవృద్ధుడి ఆరోగ్యం – మానవతా దృక్పథం: ప్రస్తుతం  90 ఏళ్ల వయసులో సురేంద్ర కుమార్, వయో సంబంధిత ఆరోగ్య సమస్యలతో బాధపడుతున్నారు. ఈ పరిస్థితుల్లో ఆయనను జైలుకు పంపడం అనవసరమైన శారీరక, మానసిక హానిని కలిగిస్తుందని కోర్టు అభిప్రాయపడింది. న్యాయం జరగాలి, కానీ అది మానవతా దృక్పథాన్ని విస్మరించకూడదు అనే ఉద్దేశ్యతోనే న్యాయస్థానం ఈ తీర్పును వెలువరించినట్లు స్పష్టమవుతోంది. ఈ కేసు న్యాయవ్యవస్థలో జాప్యం, దాని పర్యవసానాలపై మరోసారి దృష్టిని సారించేలా చేసింది.